Archival Documents
Başbakanlık Osmanlı Arşivleri (İstanbul)
B.O.A., Yıldız Perakende Evrakı Arzuhal Jurnal,13/56.
B.O.A., İrade Dahiliye, 18969.
B.O.A., İrade Mesail-i Mühimme, 21578.
Süleymaniye Kütüphanesi (İstanbul)
S.K., Ayasofya Bölümü, no. 2877.
S.K., Esad Efendi Koleksiyonu, no. 1856.
S.K., Esad Efendi Koleksiyonu, no. 2363.
Institut fondamental d’Afrique noire, IFAN (Dakar)
I.F.A.N., Fond Brevié, MS. 7.
Northern History Research Sheme (Zaria)
N.H.R.S. Muḥammad Belū, MS. I4a.
National Archive of Nigeria (Kaduna)
N.A.N. O/AR, 12.
Biblioteca Nacional de Portugal (Lisbon)
B.N.P. MS. Arabic 6755.
Bibliothèque nationale de France (Paris)
BNF, Département des manuscrits : Manuscrits d’Afrique subsaharienne, Tombouctou ; Arabe 6756.
Universität Leipzig Afrikastudien (Leipzig)
U.L.A., Interview No.5: with the elders of Ghadames in Ghadames, 2023.
U.L.A., Abduljabbar Alqadir, Al-Ǧawhar al-Ṯamīn fī Aḫbār Ṣaḥrāʾ al-Mulaṯṯamīn, Unedited manuscript.
Private Family Archive of Muhammad al-Faqih (Tarhuna)
Unclassified letter from the 19th century.
Private Family Archive of Abubakr Ag Ghali (Ghat)
Unclassified petition from 1849.
Dar al-Mahfuzat al-Tarikhiyya (Tripoli)
D.M.T., unclassified, in the section on the 19th century.
Library of Yusha (Ghadames)
L.Y., Letter no. 2.
L.Y., Letter no. 4.
L.Y., Letter no. 10.
L.Y., Letter no. 15.
L.Y., Letter no. 129.
Jami’at Ghadamisli-lturath wa-lmakhtutat (Ghadames)
J.G.T.M. unclassified letter from 1853.
Edited Primary Sources
ʿAbd al-Qāhir al-Baghdādī, 1928, Uṣūl Al-Dīn, Istanbul: Matbaat al-davlat.
ʾAbū Ḥammū Mūsā l-Zayyānī, 2019, Wāsiṭat Al-Sulūk Fī Siyāsat al- Mulūk, ed. Amendine Lefol, vol. 2, Paris: PhD Thesis.
ʾImām al-Ḥaramayn al-Ǧuwaynī, 1938, Al-ʾiršād, ed. J. D. Luciani. Paris, Ernest Leroux.
ʾImām al-Ḥaramayn al-Ǧuwaynī, 1979, Ġiyāṯ Al-Umam f-Iltiyāṯ al-Ẓulam, Alexandria, Dar Al-Daw’a.
Abū Hāmid al-Ǧazālī, 1933, Iḥyāʾ ʽUlūm Al-Dīn, vol. 1, Cairo: Uthmaniyya.
Abu’l-Hasan ‘Ali al-Tamgruti, 1929, Kitab al-nafha al-miskiyya ft’l-sifara al-turkiyya, in Relation d’une ambassade marocaine en Turquie 1589-1590, tr. and annot. by H. de Castries, Paris, Geuthner.
Al-Naib al-Ansari, 2008, Kitab Al-Manhal al-ʻadhb Fi Tarikh Tarabulus al-Gharb, Trablus: Maktab al-Farjani.
Al-Sāsī al-’Awāmir, 2007, Al-mayrūf: tārīḫ al-ṣaḥrā wa suf, ed. Ibrahim Al-Awamir, Manshurah Thalat: El-Biar.
Cami Baykurt, 2009, Son Osmanlı Afrikası’nda Hayat: Çöl İnsanları, Sürgünler ve Jön Türkler, ed. Arı İnan, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Fakhr ad-Dīn al-Rāzī, 1905, Ǧamiʿa Al-ʿulūm, ed. M.K.M. Al-Kuttab, Bombay: Matba’-I Muzaffari.
Ibn Manṣūr ibn al-Ḥaddād, 1983, Al-Ǧawhar al-Nafīs Fī Siyāsat al- Ra’īs, ed. R. Said, Beirut: Dar al-Tali`a.
Ibrāhīm al-Ḫayrbaytī, 1996, Kitāb Al-Durrah al-Gharrā’ Fī Naṣīḥat al-Salāṭīn Wa-al-Quḍāt Wa-al-Umarā’, Riyadh: Maktabat nizar mustafʿa al-baz.
Muhalhil Al-Ghadāmisī, 2004, Taḍkīr al-Nāsī wa-Talyīn al-Qalb al-Qāsī, ed. Abdaljabbar Assaghir, Ghadames.
Muḥammad Belū, 2013, Īnfāq al-maysūr fī tārīḫ bilād al-takrūr, in Selected Writings of Sultan Muhammad Bello, vol. 1., ed. Sulaiman Musa, tr. Yasir Islam Nabingo, Iqra’a Publishing house, Gusau.
Muḥammad b. Sulaymān al-Kāfiyaǧī, 2015, Saif Al-Mulūk Wa-l-Ḥukkām, ed. Jardan Abdulaziz, Marburg: PhD Thesis.
Nehicüddin Efendi, 1867, Tarih-i İbn-i Galbun Der-Beyânı Trablusgarp, Dersaadet [İstanbul].
Naǧim Al-Dīn al-Ṭarsūsī, 1997, Tuḥfat al-Turk, in Kitab tuhfat al-turk, ed. Mohamed Menasri, Damas: Institut français de Damas, Damascus.
Sami Çölgeçen, 2014 Sahra-Yı Kebiri Nasıl Geçtim, ed. Ömer Hakan Özalp, İstanbul: Özgü Yayınları.
Studies
Abou-El-Haj, R., 1983, “An Agenda for Research in History: The History of Libya between the Sixteenth and Nineteenth Centuries”, International Journal of Middle East Studies, 15 (3), p. 305-319.
Altaleb, A., The Social and Economic History of Slavery in Libya (1800-1950), PhD Thesis, Manchester University.
Atabaş, C., 2021, Trablusgarp Eyaleti’nde Merkezi İdarenin Tesisi ve Şeyh Guma İsyanı (1835-1858), Ankara, Türk Tarih Kurumu.
Batran, A., 1971, Sidi Al-Mukhtar al-Kunti and the Recrudescence of Islam in the Western Sahara and the Middle Niger c. 1750-1811, PhD Thesis, Birmingham University.
Bernard, L., 1991, The Political Language of Islam, Chicago, University of Chicago Press.
Bunza, M.U., 2016, Gwandu Emirate: The Domain of Abdullahi Fodiyo, since 1805, Kaduna, GEDA.
Buzpinar, T., 2004, “Osmanlı Hilafeti Meselesi: Bir Literatür Değerlendirmesi”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, Cilt 2, Sayı 1, p. 113-131.
Capel, C., Voguet, E., Aillet, C., 2021, “Le Sahara précolonial : des sociétés en archipel ?”, Revue des mondes musulmans et de la Méditerranée, n° 149.
Dalhatu, U., 2016, Daular Gwandu da Tarihin Sarakunan da Suka Mulke Ta Zuwa Yanzu, Zaria, Woodpecker Communication Service.
Dewiere, R., 2017, Du lac Tchad à La Mecque. Le Sultanat de Borno et son monde (xvie– xviie siècle), Paris, Éditions de la Sorbonne.
Dine, K., 2002, “Tamgrouti Journey, En-nefha Elmeskia, and Its Historical and Scientific Value” Dirasat Tarikhiya, 1 (10).
El Moudden, A., 1992, Sharifs and Padishahs: Moroccan-Ottoman Relations from the 16th through the 18th Centuries, Contribution to the Study of a Diplomatic Culture, PhD Thesis, Princeton University.
Hamani, D., 2006, Le sultanat touareg de l‘Ayar. Au carrefour du Sudan et de la Berbérie, Paris, L‘Harmattan.
Hiskett, M., 1962, “An Islamic Tradition of Reform in the Western Sudan”, Bulletin of School of Oriental and African Studies, 25 (1/3).
Kavak, Ö., 2022, “Helasü’l Ümmeden Necatü’l Ümmeye - Osmanlı Siyaset Düşüncesinin Süreklilik Arz Eden Meselelerine Dair Birkaç Not”, Divan: Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi, 27/52, p. 27-70.
Kavas, A., 2018, Osmanlı’nın Merkezi Afrika’ya Açılan Kapısı: Fizan Sancağı, Istanbul, Alelmas Yayıncılık.
Kenan, S. (ed.), 2010, Nizâm-ı Kadîm’den Nizâm-ı Cedîd’e: III. Selim ve Dönemi, Istanbul, ISAM.
Lafi, N., 2006, « Ghadamès, cité oasis entre Empire ottoman et colonisation », in F. Cresti (ed.), La Libia tra Mediterraneo e mondo islamico, Florence, Giuffrè, p. 55-70.
Minna, M.T.M., 2013, “Non Alignment”: Sokoto’s Foreign Policy under Sultan Muhammad Bello, in Life and Ideas of Sultan Muhammad Bello by Centre of Islamic Studies Sokoto, Sokoto, Usmanu Danfodio University Press.
Nobili, M., 2020, Sultan, Caliph, and the Renewer of the Faith: Aḥmad Lobbo, the Tārīkh al-fattāsh and the Making of an Islamic State in West Africa, Cambridge, Cambridge University Press.
Özdağ, A., 2020, Osmanlı idaresinde Trablusgarp Vilayeti (1876-1911), Ankara, Türk Tarih Kurumu.
Rahman, A., 2002, Contribution of al-Ash’ari to Islamic Thought & His Influence on the Later Ilm al-Kalam, PhD Thesis, Aligarh Muslim University.
Stewart, C.C., 1976, “Frontier Disputes and Problems of Legitimation: Sokoto-Masina Relations 1817-1837”, The Journal of African History, 17/4, p. 497-514.
Sümer, F., 1992, “Yavuz Selim Halifeliği Devraldı mı?”, Belleten, Aralık 1992, c. LVI, sy. 217, p. 675-701.
Tahir, M., 2023, Salātīn Mayrunū Ḫulafāʾ al-Šayḫ ʿUṯmān bin Fūdī, Mayrunu.
Tandoğan, M., 2015, Afrika’nın Kuzeyini Güneyinden Ayıran Toplum Tevârikler ve Stratejik Konumları: Osmanlı–Tevârik Münasebetleri, PhD Thesis, Istanbul Universitesi.
Taş, A.E., 2020, “Garp Ocaklarında Birliğin Bozulması: 18. Yüzyılda Cezayir-Tunus-Trablusgarp İlişkileri”, İtobiad, 9 (2), p. 1065-1091.
TDV İslâm Ansiklopedisi, Cilt 27. Ankara, 2003, p. 234-236.
TDV İslâm Ansiklopedisi, Cilt 28. Ankara, 2003, p. 151-157.
Warscheid, I., 2017, Droit musulman et société au Sahara prémoderne : La justice islamique dans les oasis du Grand Touat (Algérie) aux xviie – xixe siècles, Leyde, Brill.
Yavuz, H., 1991, Osmanlı Devleti ve İslamiyet, İstanbul.
Yusha, B.Q., 2007, Ġadāmis: Malāmiḥ wa-Ṣuwar, Misrata.
Yusha, B.Q., 2011, Madīnat al-ġādamis ʿabr al-ʿasur, Tripoli, Al-Markaz al-wataniya li-lmahfuzat wa-ldirasat.
Yusha, B., 2011, Ġāt: Malāmiḥ wa-Ṣuwar, Tripoli, Al-Markaz al-wataniya li-lmahfuzat wa-ldirasat.
Zebadia, A., 1974, Abdelkader Zebadia, ‘The Career and Correspondence of Ahmad al Bakkay of Timbuctu, from 1847 to 1866, PhD Thesis, University of London.