Notes de la rédaction
Dit is het persbericht over het artikel van Nadia Fadil en Maryam Kolly, gepubliceerd op 25 november 2019. Lees het artikle.
Precies een jaar na de aanslagen op de luchthaven van Zaventem en in het metrostation Maalbeek in Brussel opende het café Brass’Art de deuren in het centrum van Molenbeek. De initiatiefnemers, een kunstcollectief opgericht door een Belgisch-Marokkaanse stand-upcomedian uit Brussel, zagen in dit project een ruimte die maatschappelijke en religieuze verschillen overstijgt. Een belangrijke factor voor het succes van het café en eigenlijk van de grote media-aandacht in de lokale pers bij de opening is de beslissing van de initiatiefnemer om bier – alcohol dus – te verkopen in een ruimte die zich uitdrukkelijk openstelt voor iedereen, ook voor de moslimbevolking. Publicatie nummer 141 van Brussels Studies neemt het café Brass’Art, dat zopas aankondigde dat het definitief de deuren sluit, als uitgangspunt voor een studie over de ethische ambities en spanningen die zich voordoen bij de opbouw van een gemeenschappelijke ruimte met een pluralistische bestemming. Op basis van een etnografische observatie die tussen mei 2017 en januari 2018 werd uitgevoerd door Nadia Fadil (KU Leuven) en Maryam Kolly (Université Saint-Louis – Bruxelles) wil deze analyse aantonen hoe in het bijzonder de alcoholkwestie de spanningen mobiliseert en concretiseert maar ook aanleiding geeft tot schikkingen. Volgens de auteurs is de aanwezigheid van zowel bier als NosNos (Marokkaanse koffie met melk) in Brass’Art allesbehalve triviaal: deze dranken spelen in werkelijkheid een belangrijke rol bij de afbakening van de identiteitsgrenzen van de plek. Ze werken als symbolen en vectoren van herkenning voor de verschillende bezoekers, aan wier behoeften Brass’Art tracht te voldoen. Maar het symbolische gewicht van beide producten is niet hetzelfde. Bier krijgt veel meer aandacht van de buitenwereld dan NosNos en is zelfs een van de redenen om het cultuurcafé te prijzen of te bekritiseren. De aandachtige observatie van de onderzoeksters bewijst dat een inclusieve ruimte creëren een evenwichtskunst is. Deze evenwichtskunst gaat gepaard met een gevoel van ongemak, met een constant gevaar voor vallen en falen. De hoedanigheid van verboden drank (haram) van alcohol in de moslimwereld en de diaspora ervan in Brussel maakt er een zone van ongemak van voor de organisatie van Brass’Art. Alcohol fungeert op die manier als een actor die de sociale ruimten zorgvuldig van elkaar scheidt in functie van de etnisch-religieuze affiniteiten. Alcohol introduceren en verkopen in een café als Brass’Art vormt in die zin voor velen een overtreding van de islamitische normen, alsook inmenging. De diverse partijen zijn bijgevolg onderworpen aan stilzwijgende schikkingen die de aanwezigheid van alcoholverbruik toestaan. Dit alcoholverbruik moet wel discreet zijn zodat het het moreel aanvaardbare karakter van de ruimte niet (te veel) verstoort. Dergelijke onderhandelingen zijn dagelijkse kost in Brass’Art, en er worden nog andere concrete waarborgen mee geassocieerd, zoals geen alcohol serveren voor de middag of aan personen in kennelijke staat van dronkenschap, de avondactiviteiten beëindigen om 23 uur... Maar de aandachtige observatie van de dagelijkse werking van Brass’Art toont vooral aan dat het subtiele hernieuwde evenwicht van de machtsverhouding tussen ‘meerderheden’ en “minderheden” niet zozeer het resultaat is van bewuste onderhandelingen maar wel van dagelijkse pragmatische en praktische aanpassingen die zelden als dusdanig zijn gethematiseerd. |
Om dit artikel te citeren
Fadil, Nadia, Kolly, Maryam, “Brass’Art in Molenbeek: stadslaboratorium voor ‘samen doen’”, Brussels Studies [Online], Algemene collectie, nr. 141, 25 november 2019. URL: http://journals.openedition.org/brussels/4026
Contact
Benjamin Wayens, redactiesecretaris: bwayens[at]brusselsstudies.be