1Zoals benadrukt in een resolutie die de Algemene Vergadering van de VN in december 2013 unaniem heeft goedgekeurd, is het recht op gezond en proper drinkwater een grondrecht dat van essentieel belang is voor de uitoefening van het recht op leven en van alle mensenrechten. De kwestie van de prijs en de tarifering van dat goed is deels bepalend voor de effectieve toegang tot water voor huishoudens.
- 1 Zie bijvoorbeeld [Observatorium voor Gezondheid en Welzijn van Brussel-Hoofdstad, 2019: 17].
2Gezien de armoede onder de Brusselse bevolking (een derde van de Brusselaars leeft van een inkomen onder de armoederisicodrempel1) en het cruciale belang van water voor eenieder moet het tariefplan eerlijk en rechtvaardig en de prijs van water zo laag mogelijk zijn, terwijl de draagkracht van het systeem uiteraard gewaarborgd blijft. In dit artikel onderzoeken we specifiek de tarifering voor water.
3Vóór 2005 was de tarifering voor water in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest lineair: de prijs per extra kubieke meter water was dezelfde, ongeacht het totale verbruikte volume. Op 1 januari 2005 werd een progressieve tarifering ingevoerd. Deze zogenaamde “solidaire tarifering” is gebaseerd op het principe van een waterprijs die stijgt met het totale verbruikte volume per persoon volgens vier schijven (vitaal, sociaal, normaal en comfort). Met andere woorden, hoe hoger het waterverbruik per persoon in het huishouden ligt, hoe duurder een kubieke meter water wordt.
4Dit progressieve tarief werd ingevoerd met twee lofwaardige intenties (art. 39/2 van de ordonnantie van 20 oktober 2006). Enerzijds moest het een sociale relevantie hebben door de armste Brusselaars tegen een verlaagde prijs te laten beschikken over een hoeveelheid water die in hun basisbehoeften voorziet. De wetgever veronderstelt bovendien dat welgestelde huishoudens meer water verbruiken dan armere huishoudens en dat die eerste groep van verbruikers dus meer zou bijdragen aan de betaling van de dienstverlening voor het verdelen en zuiveren van water. Anderzijds werd verondersteld dat het progressieve tarief ecologisch was, doordat het via het prijssignaal huishoudens stimuleerde om minder water te verbruiken.
5Hoewel de progressieve tarifering gebaseerd is op in principe lofwaardige intenties, is het niettemin belangrijk om de gegrondheid van de veronderstellingen die zo’n tariefbeleid meebrengt te bestuderen, en vooral de doeltreffendheid van de sociale en ecologische effecten die het nastreeft. Vanuit deze optiek streeft dit artikel vier complementaire doelstellingen na. Eerst gaan we na of huishoudens met een laag inkomen effectief minder water verbruiken dan andere. Vervolgens analyseren we het verband tussen prijs en waterverbruik. Daarna wijzen we op een aantal praktische nadelen van de progressieve tarifering. Tot slot maken we een balans op van de progressieve tarifering in Brussel. Om af te sluiten, reiken we een aantal denkpistes aan voor de invoering van een nieuw tariefplan tegen 1 januari 2022.
- 2 [Goedemé et al., 2018] verstrekt een beschrijving van de data in de Belgische SILC-enquête naar d (...)
6De data over de wateruitgaven en de inkomens zijn afkomstig van de Belgische SILC-enquête (Survey on Income and Living Conditions) naar het inkomen en de leefomstandigheden van huishoudens2. In België wordt deze enquête jaarlijks afgenomen door Statbel, het Belgische statistiekbureau. De enquête heeft enkel betrekking op particuliere huishoudens die opgenomen zijn in het Rijksregister. Er wordt dus geen rekening gehouden met collectieve huishoudens, zoals tehuizen, rusthuizen, gevangenissen en religieuze gemeenschappen. In 2017 hebben 6 054 huishoudens, waarvan 1 076 Brusselse, deelgenomen aan de enquête. Meestal wordt de enquête persoonlijk afgenomen. De vragen over water focussen op de uitgaven, niet op het verbruikte volume.
7Onder “wateruitgaven” verstaan we het bedrag dat een huishouden op periodieke basis betaalt voor zijn waterverbruik. Het kan daarbij gaan om een waterfactuur die aan de waterleverancier moet worden betaald, maar ook om een betaling aan de houder van de watermeter (bijvoorbeeld de eigenaar of syndicus) in geval van een collectieve meter.
- 3 In het jaarverslag 2015 van Hydrobru (dat nadien fuseerde met Vivaqua) staat: “Momenteel zijn maa (...)
8In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is ongeveer twee derde van de gezinnen uitgerust met een collectieve meter3. Bovendien geeft het betaalde bedrag niet altijd het werkelijke verbruik van de huishoudens precies weer (bijvoorbeeld omdat ze geen doorstroommeter hebben of omdat ze voor water een forfaitair bedrag betalen aan de eigenaar van de woning).
930 % van de Brusselse huishoudens heeft geen antwoord gegeven op de vraag naar het bedrag van hun wateruitgaven, terwijl voor heel België slechts 10 % van de huishoudens de vraag niet heeft beantwoord. Deze hoge non-responsgraad in Brussel houdt wellicht verband met het overwicht van de collectieve meters, wat inhoudt dat vele huishoudens geen waterfactuur krijgen. De cijfers voor Brussel zijn dus minder nauwkeurig.
10Om het vermeende verband tussen het inkomensniveau en de wateruitgaven aan te tonen, wordt vaak gebruikgemaakt van een grafiek zoals figuur 1, die de gemiddelde wateruitgaven van de huishoudens per inkomensdeciel weergeeft. Deze figuur heeft betrekking op heel België, want de Brusselse steekproef is te klein om de gemiddelde wateruitgaven per inkomensdeciel op relevante wijze te kunnen berekenen.
Figuur 1. Gemiddelde wateruitgaven van de huishoudens per inkomensdeciel (België, 2017)
Bron: SILC (2017)
11Hoewel de waterprijzen van regio tot regio en van leverancier tot leverancier verschillen, toont de grafiek aan dat de gemiddelde wateruitgaven stijgen naarmate het inkomen stijgt. Tegelijkertijd geeft de grafiek duidelijk aan dat de grootte van de huishoudens ook stijgt met het inkomen: de huishoudens van het eerste inkomensdeciel bestaan gemiddeld uit 1,21 personen en die van het tiende deciel uit 3,75 personen, ofwel een verhouding van 1 op 3,1. Met dit tweede verband wordt vaak geen rekening gehouden in het kader van de analyse van de sociale ongelijkheden. Nochtans is het logisch. Want, terwijl alles voor de rest gelijk is, geldt dat hoe groter een huishouden is, des te meer volwassenen het telt die een inkomen kunnen krijgen en des te meer kinderen het telt die recht geven op kinderbijslag. Tot slot is het logisch dat grote huishoudens meer water verbruiken dan kleinere en dat hun wateruitgaven dus hoger liggen, want verbruik en uitgave zijn nauw verweven met elkaar.
12Om een juister beeld te hebben van het verband tussen inkomen en wateruitgaven, moet dus niet het totale inkomen van het huishouden in aanmerking worden gehouden, maar wel een inkomen dat rekening houdt met de samenstelling van het huishouden. Dat een huishouden kan genieten van een inkomen van 3 000 euro heeft immers zeer uiteenlopende gevolgen naargelang dat huishouden bestaat uit één persoon of uit een koppel met drie kinderen. Daarom wordt vaak het begrip “gestandaardiseerd inkomen” gebruikt: het houdt rekening met het aantal personen per huishouden en met de leeftijdscategorieën waartoe zij behoren. Het gestandaardiseerde inkomen stemt overeen met het totale inkomen van het huishouden gedeeld door het aantal leden van het huishouden omgerekend naar gewijzigde verbruikseenheden (of volwassen equivalenten). De eerste volwassene is 1 gewijzigde verbruikseenheid waard, elke persoon van 14 jaar en ouder is er 0,5 waard en elke persoon jonger dan 14 jaar is er 0,3 waard (gewijzigde schaal van de OESO).
Figuur 2. Boxplot van de wateruitgaven per persoon volgens de gestandaardiseerde inkomensdecielen (België, 2017)
Een boxplot of doosdiagram is een grafische voorstelling die het mogelijk maakt om het eerste kwartiel (lagere deel van de doos), de mediaan (de streep in het midden van de doos) en het derde kwartiel (hogere deel van de doos) visueel weer te geven. De uitschieters geven de minimum- en maximumwaarden weer (met uitzondering van eventuele uiterste waarden). De breedte van de doos is niet van belang.
Bron: SILC (2017)
13Wanneer we de gemiddelde uitgaven per persoon van de huishoudens analyseren op basis van het gestandaardiseerde inkomen in plaats van het inkomen, komen we tot een heel andere vaststelling. Figuur 2 toont dat de wateruitgaven per persoon stabiel blijven van het eerste tot het tiende gestandaardiseerde inkomensdeciel. In België geven de armen dus niet minder geld uit aan water dan de rijken. Deze vaststelling klopt ook voor Vlaanderen en Wallonië afzonderlijk. Figuur 1 is dus misleidend met betrekking tot de relatie tussen welgesteldheid en wateruitgaven.
- 4 30 % van de Brusselse huishoudens heeft natuurlijk wel geen antwoord gegeven op de vraag naar de (...)
14Voor Brussel kan dezelfde oefening worden gemaakt, maar enkel volgens de gestandaardiseerde inkomensdecielen omdat de steekproef heel wat kleiner is (zie figuur 3). Ook hier blijven de wateruitgaven per persoon stabiel van het eerste tot het vierde gestandaardiseerde inkomensdeciel, wat in strijd is met de vaak gehoorde bewering dat arme huishoudens minder water verbruiken4.
Figuur 3. Boxplot van de wateruitgaven per persoon volgens de gestandaardiseerde inkomenskwartielen (Brussels Hoofdstedelijk Gewest, 2017)
Bron: SILC (2017)
15Het is bijgevolg niet juist om te denken dat een progressieve tarifering in het voordeel is van de lage inkomensgroepen. Alleen huishoudens die weinig water (per persoon) verbruiken, halen voordeel uit een progressief tariefbeleid, maar dergelijke huishoudens vinden we zowel bij de lage als bij de hoge inkomens terug. “Solidair” kunnen we zo’n beleid dus niet noemen, en sociaal is het al evenmin aangezien het de lage inkomens niet bevoordeelt. Niets wijst er dus op dat welgestelde huishoudens meer dan de armere bijdragen aan de financiering van de dienst voor de verdeling en zuivering van water.
16Of een progressieve tarifering huishoudens stimuleert om minder water te verbruiken, is een tweede belangrijke vraag. Met andere woorden, geldt het ecologische argument hier? Moedigt het huishoudens echt aan om minder water te verbruiken wanneer ze meer moeten betalen voor water naarmate ze meer verbruiken?
- 5 Duitsland, Denemarken, Spanje, Frankrijk, Italië, Roemenië, Zweden en Cyprus.
- 6 “But the evidence on the real incentiveness of existing tariffs for a more efficient water use is (...)
17De relatie tussen de prijs van water en de door de huishoudens verbruikte hoeveelheid is een kwestie die uitgebreid aan bod komt in de literatuur. Een recente studie die werd gecoördineerd door het Europees Milieuagentschap [Dige et al., 2017] en betrekking had op acht Europese landen5 concludeert dat in vijf van de acht bestudeerde landen een wijziging van het watertarief geen beduidende impact lijkt te hebben op de hoeveelheid water die huishoudens verbruiken. De studie besluit het volgende: “De bewijzen dat de tarifering [voor water] een invloed kan hebben op een efficiënter watergebruik zijn beperkt, voor zover die er zijn. En het verband tussen tariferingsmechanismen en de gevolgen ervan voor de vraag naar water is vaak onduidelijk.” [Dige et al., 2017: 68]6.
18In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest zien we een daling van het huishoudelijk waterverbruik per persoon sinds minstens 2002, toen een methodologische aanpassing werd doorgevoerd in de raming van het verbruik (zie figuur 4). Sterke dalingen van het huishoudelijk waterverbruik vonden plaats vóór 2005, het jaar dat de progressieve tarifering werd ingevoerd, terwijl de prijzen stabiel zijn gebleven. Het gemiddelde verbruik is vervolgens verder gedaald tot in 2012. Sindsdien is het gestabiliseerd op 96 liter per dag per persoon. Tussen 2009 en 2012 zien we nochtans de eerste sterke prijsstijging voor water. We hadden dan ook een daling van het waterverbruik door huishoudens na 2012 verwacht als de prijs een impact zou hebben op het waterverbruik, maar dat was helemaal niet het geval. Op geaggregeerd niveau stellen we dus geen duidelijk verband vast tussen het waterverbruik door huishoudens en de evolutie van de waterprijs.
Figuur 4. Evolutie van het gemiddelde huishoudelijke waterverbruik per persoon in Brussel en van de prijzen voor een standaardverbruik van 70 m³ voor twee personen (2002-2018, in constante euro’s)
Bron: Leefmilieu Brussel, Vivaqua, Statbel
19De daling van het waterverbruik in Brusselse huishoudens is overigens geen opzichzelfstaand fenomeen. Het werd sinds het begin van de jaren 1990 gedocumenteerd voor Vlaanderen [Vlaamse Milieumaatschappij, 2020] en voor verschillende Europese lidstaten [Prevedello, 2014]. Die lidstaten of regio’s hebben echter allemaal een ander tariefbeleid gevoerd. Dit betekent dat de daling van het verbruik wellicht toe te schrijven is aan andere factoren dan de prijs van water, zoals de verspreiding van apparaten die alsmaar minder water verbruiken. Er wordt vooral gewezen op de rol van toiletten met waterbesparende spoelbak als verklaring voor het verminderde waterverbruik van huishoudens [Vlaamse Milieumaatschappij, 2018]; [Grafton et al., 2011]. Daarnaast wordt verwezen naar performantere wasmachines en vaatwassers en waterbesparende douchekoppen maar ook de veranderde gewoontes (douchen in plaats van een bad nemen), de campagnes om water te besparen, en het gebruik van regenwaterputten.
20In vergelijking met de andere twee gewesten vertoont Brussel een uitsluitend stedelijke en dichte woonomgeving met meer appartementsgebouwen en minder eengezinswoningen. Bijna twee derde van de huishoudens wordt bijgevolg van water voorzien via een collectieve (lees: gedeelde) watermeter en krijgt dus geen factuur van de intercommunale voor waterdistributie. In dit geval gebeurt de betaling op basis van een afrekening of een forfaitair bedrag opgesteld door de houder van de watermeter (meestal de eigenaar of syndicus). Om praktische redenen is het voor de houder van de watermeter doorgaans niet mogelijk om de progressieve tarifering toe te passen (geen of weinig nauwkeurige doorstroommeters, niet op de hoogte van het aantal personen dat in het appartementsgebouw gedomicilieerd is, verhuizingen, complexiteit van de berekeningen...). De houder van de watermeter moet dus een eigen verdeelsleutel bepalen voor de verdeling van de factuur over de verschillende bewoners. In de praktijk is de tarifering dan ook niet progressief voor de meeste huishoudens.
21Volgens de SILC-enquête (2017) is 30 % van de Brusselse huishoudens overigens niet in staat om een inschatting van hun waterverbruik te geven. Bij die huishoudens heeft de progressieve tarifering of meer in het algemeen de prijs hoogstwaarschijnlijk geen stimulerend effect op hun waterverbruik.
- 7 International Water Association (IWA), Specific Water Consumption For Households For The Capital (...)
22Gezien het voorgaande kunnen we bijgevolg betwijfelen dat het progressieve tariefbeleid een significante rol heeft gespeeld bij de daling van het waterverbruik van Brusselse huishoudens, dat trouwens al heel laag ligt in vergelijking met andere Europese steden7.
23In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest houdt de progressieve tarifering logischerwijs rekening met het aantal geregistreerde personen in het huishouden. Anders zouden grote huishoudens meer moeten betalen voor water, omdat ze meer water verbruiken. Zo’n tariefbeleid impliceert uiteraard dat men weet hoeveel mensen in de woning wonen. Voor de inschatting van dat aantal baseert de intercommunale Vivaqua (die water produceert en verdeelt) zich op de gegevens in het Rijksregister.
24Bij de concrete toepassing van de progressieve tarifering doen zich minstens vijf problemen voor.
-
Momenteel is ongeveer twee derde van de Brusselse huishoudens van water aangesloten op een collectieve meter. De houder van de watermeter maakt bijgevolg een afrekening op voor elk huishouden. In de praktijk wordt de collectieve factuur vaak forfaitair of op basis van doorstroommeters verdeeld. De tarifering is dus niet progressief maar arbitrair, omdat de huishoudens achter een collectieve meter voor hun water betalen in functie van het verbruik van de andere huishoudens: hoe hoger het verbruik van alle huishoudens samen, hoe hoger de gemiddelde prijs per kubieke meter voor alle bewoners. En dat geldt ook in geval van een lek of een defect toestel in een van de woningen die aangesloten zijn op de collectieve meter;
-
De progressieve tarifering houdt rekening met het aantal personen dat ingeschreven is in het Rijksregister, en niet met het effectieve aantal personen dat in de woning woont. Soms kan er echter een groot verschil zijn tussen het aantal personen dat in het Rijksregister ingeschreven is en het aantal bewoners. We denken bijvoorbeeld aan de tijdelijke huisvesting van extra personen, de kotstudent die op een ander adres zijn of haar domicilie heeft, kinderen die hun domicilie hebben bij de andere ouder in geval van een scheiding, vreemdelingen die niet ingeschreven zijn in het Rijksregister, verhuizingen ... In een heleboel gevallen benadeelt (bevoordeelt) de progressieve tarifering huishoudens in grote mate, omdat ze een hogere (lagere) gemiddelde prijs betalen voor hun waterverbruik dan ze zouden moeten betalen. Wanneer bewoners niet gedomicilieerd zijn in het appartementsgebouw waar ze verblijven en de meter collectief is, betalen alle huishoudens in het gebouw a fortiori een hogere gemiddelde prijs per kubieke meter voor hun waterverbruik;
-
In geval van een lek of een gebrekkige installatie zorgt zo’n tariefstructuur voor een des te sterkere stijging van de factuur. In 2020 was de vierde tariefschijf bijna viermaal zo duur als de eerste tariefschijf en bijna 2,5 keer zo duur als de waterprijs voor een gemiddeld verbruik. De kwetsbaarste huishoudens, waarvan het leeuwendeel huurder is, hebben echter minder kwaliteitsvolle woningen en voorzieningen en minder mogelijkheden om waterbesparende werken uit te voeren;
-
- 8 Cf. [Prevedello, 2015: 62, 111]
Het wordt uitgebreid gedocumenteerd dat kleine huishoudens, en vooral alleenstaanden, een hoger waterverbruik per persoon hebben dan grotere huishoudens. Volgens de Vlaamse Milieumaatschappij [2018] kan dit worden verklaard doordat ze minder vaak over een toilet met waterzuinige spoelbak beschikken, ze meer thuis zijn en ze meer water gebruiken om zich te wassen (ze beschikken minder vaak over een douche en ze douchen langer als ze er wel één hebben). De vernieuwingsgraad van de toestellen stijgt bovendien naarmate het huishouden meer leden telt8.
We stellen ditzelfde fenomeen ook vast in het Brussels Gewest, want bij alleenstaanden liggen de uitgaven voor water hoger dan bij de andere huishoudens.
Figuur 5. Mediane wateruitgaven per persoon per jaar in functie van de grootte van het huishouden (Brussel, 2017)
Grootte van het huishouden
|
Mediane wateruitgaven per persoon (in euro)
|
Steekproefomvang
|
1
|
204
|
240
|
2
|
150
|
205
|
3
|
120
|
107
|
4
|
90
|
135
|
5
|
89
|
48
|
6 of meer
|
82
|
39
|
Bron: SILC (2017)
- 9 Op 1 januari 2020 telde Statbel voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 225.223 huishoudens besta (...)
In 2019 bestond 46 % van de Brusselse huishoudens uit één persoon en 23 % uit twee personen9. Deze kleine huishoudens betalen meer voor hun water en dragen dus meer bij tot de financiering van de waterdienst in Brussel.
-
De progressieve tarifering gaat gepaard met factureringsproblemen wanneer een appartementsgebouw een gemeenschappelijke verwarmingsketel heeft. Als die ketel aangesloten is op een aparte meter (eventueel tegen het lineaire tarief), worden de huishoudens van water voorzien via twee verschillende meters, waardoor hun verbruik en de prijs die zij voor water betalen fictief daalt.
Aan het progressieve tarief zijn dus heel wat nadelen verbonden, die duidelijke gevolgen hebben op het gebied van rechtvaardigheid.
25Een progressief tariefbeleid lijkt de consument geen van de verdiensten te kunnen bieden die we in de inleiding hebben aangehaald, want zo’n beleid is noch sociaal, noch ecologisch. De progressieve tarifering komt daarentegen met heel wat nadelen, zeker in de Brusselse context, waar er minder eengezinswoningen zijn en waar bijna twee derde van de huishoudens aangesloten is op een collectieve meter.
26Het progressieve tarief bevoordeelt uiteindelijk de grote huishoudens (die gemiddeld minder water verbruiken per persoon) ten nadele van de kleinere huishoudens. Bovendien worden kleine huishoudens door de vaste abonnementsbijdrage per woning twee keer gepenaliseerd, aangezien dezelfde bijdrage moet worden betaald, ongeacht het aantal bewoners (en dus het aantal inkomensbronnen).
- 10 In 2018 raamde Brugel [2020b: 101] het aantal woningequivalenten op 591 127 eenheden, terwijl Viv (...)
27Voor de intercommunale voor waterdistributie Vivaqua brengt de progressieve tarifering meer beheerskosten met zich mee, aangezien voor elke meter het aantal bewoners moet worden bepaald op basis van de gegevens in het Rijksregister. Vooral in het geval van collectieve watermeters is het noodzakelijk om de huishoudens waaraan water werd geleverd, en de gedomicilieerde bewoners toe te wijzen aan elke meter. En dat kan voor bepaalde gebouwen moeilijk liggen: Brugel (de Brusselse regulator voor de gas- en elektriciteitsmarkt) en Vivaqua inventariseren niet hetzelfde aantal woningequivalenten in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest10. We kunnen ons dus voorstellen dat er mogelijk fouten werden gemaakt.
- 11 Zie art.19 van de ordonnantie van 16 mei 2019 tot wijziging van de ordonnantie van 20 oktober 200 (...)
28Gezien de voorgaande data kunnen we ons terecht afvragen waarom de progressieve tarifering wordt behouden in Brussel. In werkelijkheid wordt deze maar deels behouden, want de Brusselse regelgever heeft uiteindelijk beslist om het progressieve tarief vanaf 2022 af te schaffen voor huishoudens die afhankelijk zijn van een collectieve meter11. Vanaf 2022 zou de tarifering dus progressief blijven voor individuele meters maar lineair worden voor collectieve meters, wat a priori een stap voorwaarts lijkt maar eigenlijk gepaard gaat met een oneerlijk verschil in behandeling. Welke logica zou rechtvaardigen dat er bij hetzelfde waterverbruik een andere prijs moet worden betaald naargelang men aangesloten is op een collectieve of individuele meter?
29In zijn methodologische nota waarin de toekomstige tariefmethodologie wordt toegelicht (oorspronkelijk gepland voor de periode 2021-2026) vermeldt Brugel, dat de waterprijs controleert, trouwens het volgende: “Het huishoudelijk lineair tarief zal gelijk zijn aan het gemiddelde tarief, vermeerderd met een bepaald bedrag om een deel van de ‘vitale’ schijf te financieren.”12 Met ‘vitale’ schijf wordt de eerste schijf van het progressieve tarief voor individuele meters bedoeld. Men is met andere woorden van plan om het progressieve tarief voor individuele meters te laten financieren door het lineaire tarief voor collectieve meters. Dat lijkt moeilijk te vatten, vooral aangezien minder kwaliteitsvolle woningen meestal uitgerust zijn met een collectieve meter. De kwetsbaarste huishoudens (die in minder kwaliteitsvolle woningen wonen) zullen bijgevolg meer moeten betalen voor hun water om de waterfactuur te financieren van de huishoudens met een individuele meter.
30Volgens ons is het beter om een tariefplan voor water aan te nemen, dat niet afhangt van het aantal personen dat in de woning woont. In een stad als Brussel zijn er veel redenen waarom het aantal ingeschreven personen in het Rijksregister mogelijk niet overeenstemt met de werkelijkheid: regelmatige verhuizingen, aanwezigheid van niet-ingeschreven buitenlandse bevolkingsgroepen, niet-gedomicilieerde studenten, beurtelingse opvang van kinderen, huisvesting van extra personen...). Daarom is het lineaire tarief een interessante oplossing, die de volgende voordelen biedt in vergelijking met het progressieve tarief:
-
De lineaire tarifering beperkt de problemen die collectieve meters stellen. In geval van een goed werkende doorstroommeter hangen de waterkosten niet meer af van het watervolume dat door het hele appartementsgebouw wordt verbruikt: elk huishouden betaalt voor wat het verbruikt. Als er geen doorstroommeter is en als de beheerder van de meter een verdeelsleutel toepast voor de waterfactuur, zijn de huishoudens minder benadeeld in geval van een lek of buitensporig verbruik bij een buur;
-
In geval van een waterlek is men verplicht om een grote som te betalen aan de waterleverancier, maar men is niet onderworpen aan een tarief dat even hoog is als de laatste schijf van het progressieve tarief. Het probleem van de lekken doet zich vaker voor bij weinig kwaliteitsvolle woningen. Vivaqua hanteert inderdaad een lektarief, maar dat tarief kan enkel worden verkregen als men aan bepaalde voorwaarden voldoet, wat niet altijd evident is. Bovendien gaat het gepaard met enige administratieve rompslomp, wat voor kwetsbare personen een obstakel kan zijn;
-
Kleine huishoudens, en dan vooral alleenstaanden, die gemiddeld meer water verbruiken per persoon, zullen met het lineaire tarief minder moeten betalen voor hun water dan met het progressieve tarief. Naar onze mening is er geen enkele reden om kleine huishoudens méér te laten bijdragen aan de financiering van de waterdienst;
-
De lineaire tarifering lost het probleem van de huishoudens die in een appartementsgebouw wonen en die via twee verschillende meters van water worden voorzien (bijvoorbeeld in het geval van een gebouw met individuele meter voor koud water en een collectieve verwarmingsketel voor warm water). Als de individuele meter onderworpen is aan de progressieve tarifering, zal het huishouden in zo’n geval een lager verbruik hebben en ten onrechte genieten van een lagere waterprijs;
-
De lineaire tarifering verlaagt de beheerskosten voor de intercommunale voor waterdistributie, waardoor die de consumententarieven in principe kan verlagen.
31Aangezien zowel arm als rijk dezelfde hoeveelheid water verbruiken, is de lineaire tarifering niet minder solidair dan de progressieve tarifering, wel integendeel. Vele arme huishoudens ondervinden negatieve gevolgen van de progressieve tarifering (minder kwaliteitsvolle woningen, meer verouderde toestellen die meer water verbruiken, regelmatigere lekken, problemen qua domicilie, regelmatige verhuizingen...). Ook wijst niets erop dat huishoudens zich minder ecologisch gedragen met een lineair tarief, want de prijs lijkt geen beduidende impact te hebben op het waterverbruik.
32Aangezien voor collectieve meters vanaf 2022 de lineaire tarifering zal worden toegepast, lijkt dit ons een kans om deze tarifering te veralgemenen voor alle Brusselse huishoudens, los van het type watermeter waarmee de woning is uitgerust.
- 13 Wetsvoorstel nr. 3451 om het recht op water effectief te garanderen door de invoering van kostelo (...)
- 14 Bijvoorbeeld de Franse vereniging ‘Association des Usagers de l’Eau des Pyrénées-Orientales’.
33Om af te sluiten, lijkt het ons ook beter om huishoudens geen gratis kubieke meters te schenken zoals wordt aanbevolen door een recent Frans wetsvoorstel13 en door bepaalde verenigingen14, en wel om twee redenen. Ten eerste, zelfs met een lineaire tarifering bovenop een gratis watervolume voor de huishoudens verkrijgt men de facto een progressieve tarifering (voor de eerste betalende kubieke meters is de gemiddelde prijs heel laag, maar hoe meer het verbruik vervolgens stijgt, des te meer de gemiddelde prijs in de buurt komt van de prijs per extra kubieke meter). Ten tweede, zou zo’n systeem, om rechtvaardig te zijn, rekening moeten houden met het aantal personen in het huishouden (het zou niet logisch zijn om een huishouden van één persoon of van vijf personen hetzelfde aantal gratis kubieke meters te schenken), en dan zouden de problemen door het gebruik van het Rijksregister zich opnieuw stellen.