Exnovatie: duurzame transities in Brussel anders voorstellen
Notes de la rédaction
Dit is het persbericht over het artikel van Ela Callorda Fossati, Solène Sureau, Bonno Pel, Tom Bauler en Wouter Achten, gepubliceerd op 5 december 2022. Lees het artikle.
De recente onrust in verschillende Brusselse wijken als gevolg van de invoering van het Good Move-plan maakt duidelijk dat de spanningen rond de agenda voor ecologische transitie toenemen. Het Good Move-plan specificeert de grote beleidslijnen inzake mobiliteit in Brussel en omvat ook maatregelen om het gebruik van voertuigen met verbrandingsmotor uit te faseren tegen 2035. Het idee van een “uitfasering” verwijst naar een problematiek op het vlak van exnovatie, een concept dat betrekking heeft op de bewuste uitfasering van niet-duurzame sociaal-technische configuraties van de economie. Overtuigd van het belang van dit concept, bespreken vijf onderzoekers van de Université libre de Bruxelles (Ela Callorda Fossati, Solène Sureau, Bonno Pel, Tom Bauler en Wouter Achten – SONYA) in het 174e nummer van Brussels Studies de beperkingen van de huidige transitiestrategieën die gebaseerd zijn op de ondersteuning van innovatieniches, en hoe de invalshoek van de exnovatie zich daarvan onderscheidt. Ze stellen twee emblematische internationale praktijkgevallen van exnovatie voor, namelijk de kernuitstap en de uitfasering van verbrandingsmotoren. Vervolgens reiken ze een systemische en kritische interpretatie van de uitdagingen van de Brusselse lage-emissiezone in het licht van exnovatie aan.
Door de bijzonder complexe, conflicterende en diverse aard van deze “uitfaseringsprocessen” te onderstrepen, beschrijft of verklaart het concept exnovatie niet gewoon maar de transitieprocessen naar duurzamere sociaal-technische systemen, maar biedt het een concrete denkpiste om deze processen anders te bekijken. Zo leggen de auteurs uit dat exnovatie gericht is op zowel gevestigde niet-duurzame regimes (bijvoorbeeld het autoregime) als nieuwe negatieve tendensen (bijvoorbeeld de opkomst van de SUV). Deze invalshoek roept op om systemische problemen van niet-duurzaamheid te identificeren en om na te denken over uitfaseringsstrategieën, over de onderliggende principes voor democratische planning en sociale rechtvaardigheid, maar ook over de onzekerheid die gepaard gaat met aangepaste beleidsinstrumenten.
Gezien de klimaatverandering lijkt het cruciaal om de denkbeelden die ten grondslag liggen van de huidige transitiestrategieën te herzien, vooral aangezien de economische, sociale en democratische mogelijkheden van onze samenleving jaar na jaar lijken te verzwakken door toegenomen ongelijkheden, armoede, gezondheidsproblemen... Als reactie op de coronapandemie en de huidige energiecrisis worden in meer conjunctureel opzicht herstelplannen geïmplementeerd, die sectoren met een hoge koolstofintensiteit erbovenop riskeren te helpen en die concurreren met investeringsplannen voor een koolstofarme, duurzame kringloopeconomie. Tegen de achtergrond van de in het artikel toegelichte praktijkgevallen lijkt het erop dat het concept exnovatie bepaalde overtuigingen die aan de basis liggen van de governance van transities, alsook de rol van de overheid in deze context opnieuw ter discussie kan stellen.
Om dit artikel te citeren
Callorda Fossati, E., Sureau, S., Pel, B. en Achten, W., “Exnovatie: duurzame transities in Brussel anders voorstellen”, Brussels Studies [Online], Algemene collectie, nr. 174, 5/12/2022. URL: https://journals.openedition.org/brussels/6303
Contact
Tatiana Debroux, hoofdredacteur:
tdebroux[at]brusselsstudies.be