Navigation – Plan du site

AccueilDocumentsDossiers thématiquesThematisch dossier: Huisvesting

Thematisch dossier: Huisvesting

Huisvesting vormt een grote uitdaging in Brussel. De problematiek roept dan ook veel vragen op, die sinds de oprichting van Brussels Studies aangekaart zijn in een twintigtal artikels en synthesenota’s. Richtschema’s en andere stedenbouwkundige plannen, gentrificatie, beleidsmaatregelen voor het behoud van de middenklasse, cohousing, sociale woningen, uithuiszettingen, dakloosheid ... het zijn maar enkele van de onderwerpen die aan bod komen. Dit thematische dossier neemt u mee in het archief van het tijdschrift om de analyses en resultaten te (her)ontdekken die rond het thema huisvesting werden gepubliceerd.

Stand van zaken

BERNARD Nicolas, ZIMMER Pol en SURKIN Johan, 2009. Huisvesting, grondbeleid en openbare ruimte, in: Brussels Studies, Synthesenota’s – Staten-Generaal van Brussel nr. 6, 19/01/2009. Beschikbaar op: http://journals.openedition.org/brussels/928; DOI: https://doi.org/10.4000/brussels.928

Deze eerste synthesenota naar aanleiding van de Staten-Generaal van Brussel in 2009 formuleert een aantal vaststellingen: de huurprijzen wegen steeds zwaarder door in het gezinsbudget, er is een dramatisch tekort aan sociale woningen, vele woningen staan leeg, het Brussels Gewest heeft te weinig vat op het grondbeleid ... De auteurs reiken ook mogelijke beleidsoplossingen aan.

DESSOUROUX Christian, BENSLIMAN Rachida, BERNARD Nicolas, DE LAET Sarah, DEMONTY François, MARISSAL Pierre en SURKYN Johan, 2016. Huisvesting in Brussel: diagnose en uitdagingen, in: Brussels Studies, Synthesenota’s, nr. 99, 06/06/2016. Beschikbaar op: http://journals.openedition.org/brussels/1352; DOI: https://doi.org/10.4000/brussels.1352

In deze synthesenota worden de vaststellingen van 2009 geactualiseerd. Deze synthesenota verduidelijkt de verschillende aspecten van de huidige huisvestingsproblematiek in Brussel vanuit verschillende invalshoeken (demografisch, juridisch, politiek en sociologisch). De nota biedt een overzicht van de huidige kennis en actuele uitdagingen. Ze licht de verschillende facetten van de huisvestingsproblematiek toe in de context van de bevolkingsgroei en de sociale fragmentering, brengt de controverses en debatten over dat vraagstuk aan het licht en stipt de grootste uitdagingen voor de toekomst aan.

Lees het persbericht: https://journals.openedition.org/brussels/3692

Overheidsbeleid

DECROLY Jean-Michel en VAN CRIEKINGEN, 2009. Plan voor de Internationale Ontwikkeling van Brussel (PIO). Belofte van vastgoedprojecten, maar toenemende ongelijkheden?, in: Brussels Studies, Algemene Collectie, nr. 25, 11/05/2009. Beschikbaar op: http://journals.openedition.org/brussels/651; DOI: https://doi.org/10.4000/brussels.651

Als stadsgewest ontwikkelt Brussel al verschillende jaren instrumenten om zijn beleid uit te stippelen en te plannen. Het Gewestelijk Ontwikkelingsplan (GewOP) is zo'n instrument dat een democratisch tot stand gekomen globaal stadsproject voorstelt. Eind 2007 werd een nieuw plan uitgewerkt: het Plan voor de Internationale Ontwikkeling van Brussel (PIO). In dit artikel plaatsen Jean-Michel Decroly en Mathieu Van Criekingen vraagtekens bij de verenigbaarheid van beide plannen, hoewel ze als complementair worden voorgesteld door de regering. Volgens hen is het PIO in hoofdzaak de schriftelijke neerslag van een strategie waarbij grote delen van het gewestelijk grondgebied worden bestemd voor particuliere vastgoedprojecten van speculatieve aard die zouden moeten fungeren als nieuwe hefbomen voor de herwaardering van de stad.

Lees het persbericht: https://journals.openedition.org/brussels/3502

DELMOTTE Florence, HUBERT Michel en TULKENS Francois, 2009. De richtschema’s, en daarna?, in: Brussels Studies, Algemene Collectie, nr. 30, 12/10/2009. Beschikbaar op: http://journals.openedition.org/brussels/703; DOI: https://doi.org/10.4000/brussels.703

Op basis van een empirische studie van verschillende cases, waaronder het emblematische Rijksadministratief Centrum, onderzoeken Florence Delmotte, Michel Hubert en François Tulkens het instrument “richtschema”, dat toen vrij nieuw was. De administratieve complexiteit, de divergentie tussen de belangen van de publieke en van de private sector en de moeilijkheid om echte bewonersparticipatie in te richten, doen de efficiëntie van een instrument dat geen enkele dwingende waarde heeft, geweld aan. Ze pleiten helemaal niet voor de afschaffing van het bestudeerde instrument, dat de nodige stedenbouwkundige bijsturingen kan aanreiken voor de ontwikkeling van bepaalde ruimten en kritieke functies voor de stad, maar schetsen daarentegen pistes om het instrument te verbeteren.

Lees het persbericht: https://journals.openedition.org/brussels/7193

ROMAINVILLE Alice, 2010. Wie is gebaat bij de beleidsmaatregelen die de aankoop van de gezinswoning in Brussel ondersteunen?, in: Brussels Studies, Algemene Collectie, nr. 34, 25/01/2010. Beschikbaar op: http://journals.openedition.org/brussels/741; DOI: https://doi.org/10.4000/brussels.741

Dit artikel buigt zich over de beleidsmaatregelen die het Brussels Gewest heeft genomen om de aankoop van de gezinswoning te steunen. Het Gewest tracht aldus privé-investeringen te kanaliseren naar bepaalde volkswijken waar het opnieuw particuliere projectontwikkelaars aan de slag wil zien en waarnaar het bevolkingsgroepen met een hoger inkomen wenst aan te trekken Uit de analyse blijkt dat deze steunmaatregelen berusten op vage doelstellingen. De doelstellingen inzake residentiële aantrekkelijkheid en sociale gemengdheid worden bijgevolg verschillend geïnterpreteerd. Dat leidt tot verschillen in de beleidsmaatregelen die zich nu eens richten tot gezinnen met een middelgroot inkomen en dan weer tot gezinnen met een bescheiden inkomen. Dat halfslachtig beleid leidt tot een geografische dualisering van de effecten van die maatregelen. De instrumenten die bestemd zijn voor de “middeninkomens” worden hoofdzakelijk gebruikt in de centrumwijken, vooral langs het kanaal, terwijl de maatregelen voor de armste gezinnen veeleer migraties vanuit de centrumwijken naar het westen van het Gewest teweegbrengen.

Lees het persbericht: https://journals.openedition.org/brussels/3592

BERNARD Nicolas en LEMAIRE Valérie, 2015. Regionalisering van de woonbonus: naar een beleid op maat van het Brussels?, in: Brussels Studies, Algemene Collectie, nr. 83, 26/01/2015. Beschikbaar op: http://journals.openedition.org/brussels/1253; DOI: https://doi.org/10.4000/brussels.1253

In het kader van de zesde staatshervorming werd de federale bevoegdheid voor de fiscaliteit van de hypothecaire kredieten voor de “enige eigen woning” overgedragen aan de Gewesten. Het systeem wordt doorgaans “woonbonus” genoemd en toegekend aan een zeer groot aantal belastingplichtigen. In dit artikel is het echter het voorwerp van diverse kritische opmerkingen.

Lees het persbericht: https://journals.openedition.org/brussels/3565

ANANIAN Priscilla, 2016. Woningproductie in Brussel: de buurtstad tegenover de stedelijke verdichting, in: Brussels Studies, Algemene Collectie, nr. 107, 19/12/2016. Beschikbaar op: http://journals.openedition.org/brussels/1459; DOI: https://doi.org/10.4000/brussels.1459

Sinds enkele jaren is de verdichting van de woonomgeving in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest een uitdaging en tevens een tool voor stedelijke ontwikkeling geworden om het hoofd te bieden aan de bevolkingsgroei en het toenemende verschil tussen het aanbod aan en de vraag naar sociale woningen en woningen voor middeninkomens. De keuze van de plaats waar de woningen worden geproduceerd – de lokalisatie – is van cruciaal belang om die uitdagingen aan te nemen, die onder meer worden omschreven in het ontwerp van Gewestelijk Plan voor Duurzame Ontwikkeling. Met een bestand van 39.000 sociale woningen en meer dan 45.000 huishoudens die kandidaat-huurder zijn, lijken de openbare vastgoedoperatoren de lokalisatie evenwel niet te beschouwen als een prioritair criterium bij hun beslissingen over nieuwe woonprojecten op gewestelijk grondgebied. In dit artikel analyseert Priscilla Ananian de openbare en particuliere woningproductie sinds 1989 in het licht van de evolutie van het stadsproject.

Lees het persbericht: https://journals.openedition.org/brussels/3732

BERNARD Nicolas en TRAVERSA Edoardo, 2022. De bouw van sociale woningen door de privésector. De onvermoede hefbomen van het Brussels Gewest inzake btw, in: Brussels Studies, Algemene Collectie, nr. 164, 23/01/2022. Beschikbaar op: http://journals.openedition.org/brussels/5892; DOI: https://doi.org/10.4000/brussels.5892

Het is geen geheim dat er in het Brussels Gewest een dramatisch tekort is aan sociale woningen. Hoewel het btw-stelsel de productie van sociale woningen door de overheid ontegenzeglijk bevoordeelt door het verlaagde tarief van 6 % toe te kennen, helpt het in geen geval de privéactoren en organisaties die evenzeer woningen ter beschikking willen stellen tegen een lage prijs (zonder daarom met een sociaal verhuurkantoor te moeten samenwerken). Bovendien druist dit systeem van een gedifferentieerd btw-tarief in tegen twee juridische basisbeginselen, namelijk gelijkheid van behandeling en fiscale neutraliteit (volgens hetwelk twee qua resultaten soortgelijke transacties een soortgelijk fiscaal regime moeten kennen). Dit artikel bespreekt de hefbomen waarover het Brussels Gewest beschikt, hoewel btw onder de bevoegdheden van de federale overheid valt.

Lees het persbericht: https://journals.openedition.org/brussels/5925

BERNS Hannah, LENEL Emmanuelle, SCHAUT Christine en VAN HAMME Gilles, 2022. Voor een paradigmaverschuiving in het woonaantrekkelijkheidsbeleid van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, in: Brussels Studies, Algemene Collectie, nr. 172, 9/10/2022. Beschikbaar op: http://journals.openedition.org/brussels/6214; DOI: https://doi.org/10.4000/brussels.6214

Dit artikel bestudeert een van de belangrijkste kwesties van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (BHG) sinds de oprichting in 1989, namelijk de migratie van de Brusselse middenklasse naar de rand. Na dertig jaar is het duidelijk dat het beleid om huishoudens uit de middenklasse in het BHG te houden gefaald heeft. De auteurs tonen aan dat dit beleidsfalen toe te schrijven is aan een fout qua doelgroep (huishoudens uit de middenklasse met kinderen) en qua middelen (focus op eigendom), waarbij geen rekening wordt gehouden met het feit dat de stad als overgangsruimte fungeert: enerzijds vertegenwoordigen de huishoudens uit de middenklasse met kinderen maar een klein deel van de uitstroom en zijn zij erg moeilijk in een dichte stedelijke omgeving te houden, en anderzijds lijkt de toegang tot eigendom nauwelijks een efficiënt middel om te vermijden dat bevolkingsgroepen wegtrekken. Dit artikel reikt dan ook een paradigmaverschuiving aan: door de stad als een overgangsruimte te beschouwen, dient er te worden nagedacht over de groepen die het BHG zou kunnen trachten aan te trekken, en over de middelen die daarvoor nodig zijn.

Lees het persbericht: https://journals.openedition.org/brussels/6259

Wonen

LELUBRE Marjorie, 2012. Toename van het aantal dakloze vrouwen in Brussel: een nader te onderzoeken evolutie, in: Brussels Studies, Algemene Collectie, nr. 62, 29/10/2012. Beschikbaar op: http://journals.openedition.org/brussels/1112; DOI: https://doi.org/10.4000/brussels.1112

In de jaren 2010 is de stijging van het aantal dakloze vrouwen meer uitgesproken in absolute dan in relatieve cijfers. De toename van het aantal dakloze vrouwen is dus een evolutie die gepreciseerd, genuanceerd en in de juiste context geplaatst moet worden. Terwijl zowel vrouwen als mannen te maken hebben met bestaansonzekerheid, kan de geringere aanwezigheid van vrouwen op straat en in noodopvangstructuren worden verklaard aan de hand van verschillende fenomenen die zich terzelfdertijd voordoen. Mannen en vrouwen met huisvestingsproblemen worden immers op andere manieren opgevangen. Vrouwen doen in grotere mate een beroep op hun informeel netwerk. Op straat trachten ze zichzelf onzichtbaar te maken, waardoor het moeilijker wordt om hen te tellen. De sociale bijstand is zo georganiseerd dat vrouwen bij voorrang worden doorverwezen naar opvangstructuren voor de lange termijn, zoals opvangtehuizen. Daardoor zijn ze vaker thuisloos dan dakloos, wat niet helemaal hetzelfde is.

Lees het persbericht: https://journals.openedition.org/brussels/3676

BILANDE Arnaud, DAL Cynthia, DAMAY Ludivine, DELMOTTE Florence, NEUWELS Julie, SCHAUT Christine en WIBRIN Anne-Laure, 2016. Duurzame wijk Tivoli: naar een nieuw soort stadsleven in Brussel?, in: Brussels Studies, Algemene Collectie, nr. 100, 13/06/2016. Beschikbaar op: http://journals.openedition.org/brussels/1359; DOI: https://doi.org/10.4000/brussels.1359

Ook in het Brusselse beleid wordt meer en meer verwezen naar duurzaamheid. Met 400 woningen, een park en een bedrijvencentrum voor “groene” ondernemingen is het project rond de duurzame wijk Tivoli een van de meest ambitieuze die in Brussel ontwikkeld zijn. In dit artikel wordt een deel van de werkzaamheden van een onderzoeksgroep rond duurzame wijken samengevat op basis van vier thema’s: 1) veranderingen van de openbare actie en van het “bestuur”, 2) participatie in het kader van een duurzaam project, 3) verband tussen architectuur en het model van een duurzame stad, 4) toe-eigening van duurzaam wonen in twee andere Brusselse projecten. Voor de auteurs brengt het Tivoli-project (nieuwe?) werkwijzen aan het licht die stilstaan bij de manier waarop in bredere zin vorm gegeven wordt aan de moderne stad.

Lees het persbericht: https://journals.openedition.org/brussels/3710

QUITTELIER Benoit en HORVAT Nicolas, 2019. Dak- en thuislozen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, in: Brussels Studies, Factsheets, nr. 140, 4/11/2019. Beschikbaar op: http://journals.openedition.org/brussels/3980; DOI: https://doi.org/10.4000/brussels.3980

Deze factsheet brengt verslag uit over de vijfde telling van dak- en thuislozen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. De cijfers van die enquête vullen een studie van tien jaar aan. In dit artikel worden de toegepaste methodologie en de grote vastgestelde tendensen uiteengezet. Het biedt ook enkele analyse-elementen die meer inzicht kunnen geven in de ontwikkeling van het fenomeen.

Lees het persbericht: https://journals.openedition.org/brussels/3985

LENEL Emmanuelle, DEMONTY François en SCHAUT Christine, 2020. Hedendaagse cohousingexperimenten in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, in: Brussels Studies, Algemene Collectie, nr. 142, 10/02/2020. Beschikbaar op: http://journals.openedition.org/brussels/4231; DOI: https://doi.org/10.4000/brussels.4231

Sinds enkele jaren hebben de cohousingprojecten in Brussel, vooral in de centrale volkswijken, veel succes dankzij de steun van de verenigingswereld en bepaalde politieke actoren. Dit artikel gaat eerst dieper in op de redenen van het succes. Vervolgens analyseert het artikel op basis van een veldonderzoek van twee jaar in negen cohousingprojecten enerzijds de eraan verbonden architecturale typologieën en de achterliggende ideologische principes en anderzijds het gebruik dat de bewoners ervan maken. Het artikel licht onder meer de verschillen toe die kunnen bestaan tussen de verwachtingen die opgewekt worden door een architecturaal vocabularium dat geacht wordt de totstandkoming van een gemeenschapsleven te bevorderen, en de gebruikswijzen en verwachtingen van de kwetsbare doelgroepen waarvoor bepaalde projecten specifiek bestemd zijn.

Lees het persbericht: https://journals.openedition.org/brussels/4262

GODART Pernelle, SWYNGEDOUW Eva, VAN CRIEKINGEN Mathieu en VAN HEUR Bas, 2023. Uithuiszettingen in Brussel: hoeveel, wie en waar?, in: Brussels Studies, Algemene Collectie, nr. 176, 12/02/2023. Beschikbaar op: http://journals.openedition.org/brussels/6519; DOI: https://doi.org/10.4000/brussels.6519

Hoeveel huishoudens worden ieder jaar uit hun woning gezet in Brussel? Wat weten we over het profiel van de huurders die uit hun woning worden gezet, en over dat van de verhuurders die een uithuiszetting hebben gevorderd? Komen uithuiszettingen in sommige delen van de stad meer voor dan in andere? Hoewel een uithuiszetting een extreem geval van ontneming van het recht op huisvesting is, zijn de uithuiszettingen in Brussel nog altijd amper gedocumenteerd. Dit artikel wil dat gebrek aan kennis verhelpen door een volledig overzicht van de gerechtelijke uithuiszettingen in één jaar (2018) voor het hele Brusselse Gewest te verstrekken.

Lees het persbericht: https://journals.openedition.org/brussels/6661

CASIER Charlotte, 2023. Coliving of de financialisering van Brusselse huizen, in: Brussels Studies, Algemene Collectie, nr. 179, 23/04/2023. Beschikbaar op: http://journals.openedition.org/brussels/6801; DOI: https://doi.org/10.4000/brussels.6801

De Brusselse colivingsector bestaat uit privébedrijven die in hetzelfde gebouw gemeubileerde kamers verhuren, met inbegrip van gemeenschappelijke ruimten en bepaalde diensten. Door de flexibele “all-in” formule spreekt dit snel groeiende nicheaanbod vooral jonge expats in Brussel aan. In dit artikel analyseert geografe Charlotte Casier de ontwikkeling van dit recente vastgoedaanbod.

Lees het persbericht: https://journals.openedition.org/brussels/6850

Aurelie De Smet, Burak Pak, Yves Schoonjans en Geraldine Bruyneel, 2023. De juiste plek. Zoeken naar locaties voor de co-creatie van tijdelijke betaalbare woningen via het “Solidair Mobiel Wonen”-pilootproject, in: Brussels Studies, Algemene Collectie, nr. 184, 24/09/2023. Beschikbaar op: http://journals.openedition.org/brussels/7048; DOI: https://doi.org/10.4000/brussels.7048

Sinds een aantal jaar experimenteren heel wat steden met het tijdelijk gebruik van “pauzelandschappen”. Bepaalde maatschappelijke organisaties zien hierin een kans om de dringende vraag naar meer en kwaliteitsvollere betaalbare woningen aan te pakken. Maar hoe werkt dat in de praktijk? Op basis van de ervaring in het kader van een participatief actieonderzoeksproject waarbij thuislozen betrokken werden, worden in dit artikel de mogelijkheden en beperkingen van het gebruik van on(der)gebruikte ruimten onderzocht als snelle – maar weliswaar slechts gedeeltelijke – oplossing voor het huidige tekort aan betaalbare woningen.

Lees het persbericht: https://journals.openedition.org/brussels/7089

Sociale en vastgoedveranderingen in de Brusselse wijken

VAN CRIEKINGEN Mathieu, 2006. Welke toekomst voor de Brusselse centrumwijken?, in: Brussels Studies, Algemene Collectie, nr. 1, 12/12/2006. Beschikbaar op: http://journals.openedition.org/brussels/298; DOI: https://doi.org/10.4000/brussels.298

In het eerste nummer van Brussels Studies analyseert Mathieu Van Criekingen de gentrificatie van de Brusselse volkswijken: wie wordt aangetrokken door deze wijken? Wie komt er wonen? Wie trekt weg of wordt weggejaagd en om dan waarnaartoe te gaan? Op basis van de cijfers van de Algemene socio-economische enquête 2001 schetst de auteur een contrastrijk portret van de gentrificatie in Brussel, die vooral berust op de verplaatsing van minder gegoede bevolkingsgroepen.

Lees het persbericht: https://journals.openedition.org/brussels/4354

BERNARD Nicolas, 2008. De impact van de Europese Unie op het vastgoed in Brussel: tussen cliché en onderschatting, in: Brussels Studies, Algemene collectie , nr. 21, online geplaatst op 8 september 2008, geraadpleegd op 17 mei 2023. Beschikbaar op: http://journals.openedition.org/brussels/613; DOI: https://doi.org/10.4000/brussels.613

De aanwezigheid van de Europese Unie heeft de vastgoedprijzen in Brussel doen stijgen. Dat kan niet worden ontkend, maar in zijn originele synthese verbreedt de auteur onze kijk op de zaak en stelt hij acties voor om de minder gegoeden die op zoek zijn naar een woning, te helpen bij hun problemen. Zo maken de overheden weinig – tot zelfs geen – gebruik van de hefbomen waarover ze beschikken (belasting op de leegstand, recht van openbaar beheer, opeisingsrecht, enz.). In Brussel is er ook geen huurtoelage noch een systeem voor de regulering van de huurprijzen. En het aantal sociale woningen is er uiterst beperkt.

Lees het persbericht: https://journals.openedition.org/brussels/3482

MARTENS Albert, 2009. De hedendaagse erfenis van tien jaar onteigeningen en uitzettingen in de Brusselse Noordwijk (19651975), in: Brussels Studies, Algemene Collectie, nr. 29, 5/10/2009. Beschikbaar op: http://journals.openedition.org/brussels/690; DOI: https://doi.org/10.4000/brussels.690

Albert Martens, emeritus hoogleraar aan de KU Leuven en actor in het conflict aan de zijde van de bewoners van de Noordwijk, analyseert de kenmerken van dit conflict. Er woonden 11.000 mensen in een gebied van 53 hectare, dat zich uitstrekte over de gemeenten Brussel, Schaarbeek en Sint-Joost-ten-Node, toen er megalomane plannen werden gesmeed om meer dan 40 huizenblokken met de grond gelijk te maken en aldus plaats te ruimen voor 80 torens van 18 tot 162 meter hoog. Het project deed een enorm conflict losbarsten. De politici en de media waren sterk onder de indruk van de grootse modernistische bouwplannen en werden wellicht meegesleept door de grote belangen die op het spel stonden. Ze trokken dan ook partij voor de projectontwikkelaars. De wijkbewoners die niet de middelen hadden om uit de wijk weg te trekken, kwamen op straat om hun wijk te redden of om op zijn minst een andere woning te krijgen. Tevergeefs.

Lees het persbericht: https://journals.openedition.org/brussels/3524

SACCO Muriel, 2010. Kuregem: van afbraak naar herwaardering, in : Brussels Studies, Algemene Collectie, nr. 43, 25/10/2010. Beschikbaar op: http://journals.openedition.org/brussels/812; DOI: https://doi.org/10.4000/brussels.812

Kuregem is een symbool voor de Brusselse wijken maar gaat gebukt onder een negatief imago. De wijk wordt immers sterk gestigmatiseerd als een onveilige plaats met een lage levenskwaliteit. Muriel Sacco analyseerde de rol van het lokale overheidsbeleid bij de totstandkoming van zo’n wijk. Hoe is het mogelijk dat de situatie niet veranderd is, ondanks de zes wijkcontracten die er vanaf 1997 werden uitgevoerd? Kuregem is een van de transitwijken waar migranten die pas in Brussel aankomen, zich tijdelijk vestigen. De de-industrialisatie heeft er hard toegeslagen. Kuregem werd beschouwd als een bron van problemen en de inwoners werden bestempeld als een gevaarlijke bevolkingsgroep. Tot het midden van de jaren 1990 werd de wijk dan ook bewust verwaarloosd door de gemeentelijke overheden.

Lees het persbericht: https://journals.openedition.org/brussels/3657

Rechercher dans OpenEdition Search

Vous allez être redirigé vers OpenEdition Search