Voor veel mensen betekent het einde van de schoolvakantie de hervatting van dagen die bepaald worden door het ritme van hun verplaatsingen naar school of het werk, waarrond ook hun dagelijkse activiteiten georganiseerd zijn. Een deel van die verplaatsingen vindt nu echter minder vaak plaats door de toename van het telewerk, ofwel de regelmatige uitvoering van professionele taken buiten de bedrijfsgebouwen met behulp van digitale tools in het kader van een arbeidsovereenkomst.

Hoeveel werknemers zijn betrokken bij dit fenomeen en met welke frequentie? Wat zijn de gevolgen van telewerk voor de Brusselse economie? Hebben de tendensen die waargenomen werden aan het einde van de lockdowns zich blijvend gevestigd en wat zijn de verwachtingen voor de toekomst? Op basis van een uitgebreide verzameling literatuur en recente gegevens analyseert het 194e artikel van Brussels Studies de mogelijke impact van telewerk in Brussel op het vlak van welzijn, economie en werkgelegenheid, vastgoed, mobiliteit en overheidsfinanciën. Het artikel is het resultaat van een samenwerking tussen onderzoekers in geografie (Mathieu Strale en Jean-Michel Decroly), economie (Claire Duchêne en Magali Verdonck) en psychologie (Marine Willeput, Nathan Pudles, Sabine Pohl en Catherine Hellemans) van de Université libre de Bruxelles (ULB).

Telewerk verspreidde zich in een context van bredere maatschappelijke veranderingen, zoals de flexibelere organisatie van het werk, de diversifiëring van de woontrajecten, grote sociaal-ruimtelijke ongelijkheden in en rond Brussel, maar ook de impact van de federalisering en de staatshervormingen op de financiering van het Brussels Gewest. De veralgemening van telewerk gaat dan ook gepaard met nieuwe spanningen en herschikkingen om werk- en privéleven te combineren, om kantoorruimten op stadsniveau herin te richten en de impact daarvan op de vastgoedsector en aanverwante activiteiten en jobs te beheren, om tegemoet te komen aan de behoeften van werknemers op het vlak van huisvesting en arbeidsomstandigheden en om het vervoersaanbod af te stemmen op de nieuwe frequentie van de verplaatsingen. Het is dan ook geen sinecure om die effecten te meten.

De auteurs herinneren er echter aan dat telewerk, zelfs in een internationale stad met een economie die sterk gericht is op de tertiaire sector, maar de helft van alle werknemers rechtstreeks beïnvloedt en dat de andere helft slechts eventuele indirecte gevolgen ondervindt. Dat het niet evident is om de gevolgen van telewerk te beschouwen en aan te pakken, komt dus ook doordat deze nieuwe manier van werken zowel nieuwe verschillen creëert als bestaande verschillen versterkt: tussen stad en stadsrand, mannen en vrouwen, hoogopgeleiden en laaggeschoolden, kleine en grote ondernemingen, enzovoort.

In dat kader is de rol van de overheid van fundamenteel belang op het vlak van regulering van de arbeidsomstandigheden, vastgoed en ruimtelijke ordening mobiliteit, economische activiteit, mobiliteit en overheidsfinanciën. Des te meer omdat de experts het momenteel eens zijn over twee hypothesen, namelijk ofwel zal het telewerk in Brussel stabiliseren, ofwel zal het verder toenemen, maar ze verwachten geen massale terugkeer naar werken op kantoor.

Om dit artikel te citeren
Duchêne, C., Strale, M., Willeput, M., Pudles, N., Decroly, J.-M., Hellemans, C., Pohl, S. en Verdonck, M., “De veralgemening van telewerk in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest”, Brussels Studies [Online], Algemene collectie, nr. 194, 25 augustus 2024. URL: https://journals.openedition.org/brussels/7812
Contact
Tatiana Debroux, hoofdredacteur:
tdebroux[at]brusselsstudies.be