Navigation – Plan du site

AccueilPublicationsFact Sheets2025Toegankelijkheid van kinderopvang...

2025
201

Toegankelijkheid van kinderopvangvoorzieningen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest

Brussels Studies fact sheet
Accessibilité des milieux d’accueil de la petite enfance en Région de Bruxelles-Capitale
Accessibility of childcare facilities in the Brussels-Capital Region
Charlotte Casier, Anneloes Vandenbroucke, Jean-Michel Decroly, Pierre Marissal et Michel Vandenbroeck
Traduction(s) :
Accessibility of childcare facilities in the Brussels-Capital Region [en]
Accessibilité des milieux d’accueil de la petite enfance en Région de Bruxelles-Capitale [fr]

Résumés

Cette étude dresse un état des lieux de l'accessibilité des milieux d'accueil de la petite enfance dans la Région de Bruxelles-Capitale. À cette fin, une définition multidimensionnelle de l'accessibilité a été adoptée, qui tient compte des aspects géographiques, financiers, sociaux, culturels et pratiques, ainsi que de l'application des règles de priorité. Un modèle gravitaire à double contrainte a mis en évidence les différences en matière d'accessibilité géographique et financière et a servi de base à une typologie des structures d'accueil. Une enquête a ensuite été menée auprès des structures francophones et néerlandophones, qui a permis d'enrichir cette typologie. L'étude souligne la nécessité de créer (beaucoup) plus de places d'accueil. Celles-ci sont particulièrement nécessaires dans l'ouest de la Région et devraient appliquer de préférence une tarification liée au revenu des parents, afin d'être accessibles aux familles monoparentales et aux demandeurs d'emploi, par exemple. Trouver une structure d'accueil est également un défi pour les parents ayant des horaires de travail atypiques. Plus les structures sont situées dans des zones où la demande est beaucoup plus importante que l'offre, plus elles s'investissent dans l'accessibilité sociale et culturelle.

Haut de page

Notes de la rédaction

Om de figuren in een betere resolutie te bekijken, raadpleegt u het artikel online en klikt u op “Origineel” onder elke figuur.

Notes de l’auteur

Deze fact sheet presenteert de belangrijkste resultaten van de gelijknamige studie die door het BSI werd uitgevoerd op vraag van de dienst Scholen en Studentenleven van perspective.brussels. Het volledige rapport is vrij beschikbaar op https://perspective.brussels/sites/default/files/documents/241010_etude_accessibilite_nl_vf.pdf

Texte intégral

1De studie onderzocht de toegankelijkheid van de kinderopvangvoorzieningen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (BHG). Deze voorzieningen kunnen erkend worden door het Office de la Naissance et de l'Enfance (ONE) dat afhangt van de Franse Gemeenschap, door Opgroeien (het vroegere Kind en Gezin), dat afhangt van de Vlaamse Gemeenschap of door Iriscare, dat afhangt van de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie en tweetalige opvanginitiatieven kan erkennen (die er op dit moment nog niet zijn).

1. Een multidimensionele definitie van toegankelijkheid

2Toegankelijkheid omvat verschillende dimensies. We onderscheiden concreet vijf aspecten:

  1. Geografische toegankelijkheid: bij uitstek belangrijk voor mensen in een precaire situatie die minder vaak over een eigen wagen beschikken en dus diensten in de buurt nodig hebben. Bovendien is het openbaar vervoer in Brussel niet altijd gemakkelijk te gebruiken met jonge kinderen;

  2. Betaalbaarheid: de financiële bijdrage kan sterk variëren naargelang de kinderdagverblijven erkend zijn door ONE of door Opgroeien, en hun tarief al dan niet inkomensafhankelijk is. Daarnaast zijn er vaak ook inschrijvingskosten en soms aanzienlijke supplementen voor luiers, voeding, administratiekosten, enz.;

  3. Sociale en culturele toegankelijkheid: de vaardigheden van het personeel om de dialoog aan te gaan met een divers publiek (talen, interculturele vaardigheden, kennis van kansarmoede, enz.), de administratie die komt kijken bij het inschrijven, de relaties die de structuren aangaan met andere sociale en culturele diensten (outreaching) en de mate waarin de inhoud van het aanbod overeenkomt met de betekenis die ouders eraan geven;

  4. Praktische toegankelijkheid: in welke mate is het aanbod aangepast aan de concrete behoeften van de ouders (bv. inzake openingstijden, flexibiliteit, rekening houden met onregelmatige tewerkstelling);

  5. Voorrangsregels: het regelgevend kader bepaalt welke gezinnen voorrang zouden moeten krijgen, maar in de praktijk worden soms andere regels toegepast. Prioriteiten kunnen de toegang voor een kind dat leeft in een precair gezin makkelijker of net moeilijker maken.

3Om de geografische en financiële toegankelijkheid van de kinderopvang in kaart te brengen beschikten we over volledige gegevens (verstrekt door ONE en Opgroeien) die de basis vormden voor a) een kwantitatief model dat afstanden modelleert en b) een typologie van voorzieningen. Deze typologie wordt dan naderhand verrijkt met informatie over de sociale, culturele en praktische toegankelijkheid en over de toegepaste prioriteiten bij inschrijving, die verzameld werden via een enquête.

4De toegankelijkheid van kinderopvang voor een divers en precair publiek hangt bovendien af van de complexe interactie tussen drie niveaus: het beleid op nationaal of gemeenschapsniveau, de organiserende instanties en de opvanglocaties. De beleidskant heeft vooral effect op de geografische en financiële toegankelijkheid. De sociale en culturele toegankelijkheid, en de praktische toegankelijkheid, worden vooral bepaald door de organiserende instanties en de opvangvoorzieningen. De kwestie van de prioriteiten bij inschrijving impliceren alle niveaus, van de regelgeving tot het in de praktijk brengen.

2. De spanning tussen vraag en aanbod is geografisch erg ongelijk verdeeld binnen het Gewest

  • 1 Raad van de Europese Unie (2022). Aanbeveling van de Raad over voor- en vroegschoolse educatie en o (...)

5Volgens de gegevens van ONE en Opgroeien waren er in 2023 in het BHG ongeveer 20 500 erkende plaatsen, terwijl het aantal kinderen jonger dan 3 jaar op 1 januari 2023 44 819 bedroeg. De regionale dekkingsgraad is dus 45,8 %, wat in de buurt ligt van de Barcelona-norm (45 %)1 die de Raad van de Europese Unie als nieuw streefdoel naar voor schoof.

6Afgezien van het feit dat het aanbod zeer waarschijnlijk lager ligt dan de totale vraag, is het spanningsveld tussen vraag en aanbod niet overal hetzelfde. Zo ligt de dekkingsgraad globaal genomen hoger in de Vijfhoek en het oosten van het Gewest (Figuur 1).

Figuur 1. Dekkingsgraad inzake het aanbod aan kinderopvang in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest

Figuur 1. Dekkingsgraad inzake het aanbod aan kinderopvang in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest

IGEAT – ULB (2024)
Bronnen: ONE, Opgroeien, BISA & Statbel
(Algemene Directie Statistiek – Statistics Belgium) (Rijkregister)

7Om de geografische toegankelijkheid beter te beoordelen gebruikten we een dubbel begrensd gravitatiemodel dat een relatie legt tussen alle beschikbare plaatsen en de volledige potentiële vraag. Zo’n gravitatiemodel modelleert de gemiddelde afstand die kinderen vanuit een statistische sector moeten afleggen om toegang te krijgen tot een opvangplaats, rekening houdend met de aanwezige concurrentie en ervan uitgaande dat alle kinderen dezelfde toegang hebben. Zo kunnen we ook nagaan waar een extra aanbod de vraag het meeste zou verlichten.

8Het model bevestigt dat het spanningsveld tussen vraag en aanbod qua kinderopvang, geografisch zeer ongelijk verdeeld is over het BHG (zie Kaart 7, p. 41 van het rapport). De kinderen die de grootste afstanden moeten afleggen om een plaats te bemachtigen, bevinden zich in het westen en in het noordwesten van het Gewest, waar de vraag zeer groot is in verhouding tot het aanbod. Hoe verder ze van het centrum verwijderd zijn, hoe groter de afstand die ze moeten afleggen. Dit zijn ook gebieden met een gemiddeld of laag socio-economisch niveau, wat de mobiliteit kan beperken. Anderzijds wonen de kinderen die de kortste afstanden moeten afleggen in het oosten van het Gewest, met name in Etterbeek, Sint-Joost, de Squareswijk en bepaalde wijken van de tweede kroon.

3. Gedifferentieerde toegang gebaseerd op een complex gravitatiemodel

9Het (eenvoudige) model houdt echter geen rekening met andere verschillen in toegang tussen kinderen. Daarom werd in een complex gravitatiemodel a) het gemeentelijke aanbod enkel toegankelijk gemaakt voor kinderen van inwoners van die gemeente, b) een deel van de plaatsen in de door Opgroeien erkende opvanglocaties enkel toegankelijk gemaakt voor kinderen uit de Vlaamse gemeenschap (cf. infra, 5.3.), en c) het aanbod aan plaatsen met vrij tarief, alleen toegankelijk gemaakt voor kinderen uit gezinnen met voldoende inkomen (m.n. behorend tot de inkomensdecielen 7 tot 10).

10Gevolg is dat het toegangsniveau (gedefinieerd als het aandeel van het gewestelijke aanbod waar een kind toegang toe heeft gezien zijn/haar woonplaats, taal en gezinsinkomen) niet meer hetzelfde is voor alle kinderen, met toegangspercentages die variëren van 25 % tot 71 %. Kinderen uit niet-Nederlandstalige huishoudens uit de laagste zes inkomensdecielen hebben concreet de laagste kansen. Geografisch gezien is het toegangsniveau lager in het westen en noordwesten van het Gewest, omdat het inkomen daar de toegang tot kinderopvang met vrij tarief beperkt. Anderzijds zijn er grote verschillen tussen gemeenten: kinderen die in de Stad Brussel wonen, hebben bijvoorbeeld een hogere toegang dan kinderen uit naburige gemeenten, dankzij het uitgebreide gemeentelijke aanbod (Figuur 2).

Figuur 2. Ongelijke toegang tot opvangvoorzieningen in het Gewest

Figuur 2. Ongelijke toegang tot opvangvoorzieningen in het Gewest

IGEAT – ULB (2024)
Bronnen: ONE, Opgroeien, BISA & Statbel
(Algemene Directie Statistiek – Statistics Belgium) (Rijkregister)

Figuur 3. Gemiddelde afstand die kinderen uit de statistische sector afleggen om toegang te krijgen tot kinderopvang, volgens het complexe gravitatiemodel

Figuur 3. Gemiddelde afstand die kinderen uit de statistische sector afleggen om toegang te krijgen tot kinderopvang, volgens het complexe gravitatiemodel

IGEAT – ULB (2024)
Bronnen: ONE, Opgroeien, BISA & Statbel
(Algemene Directie Statistiek – Statistics Belgium) (Rijkregister)

11Wat betreft de afstanden die kinderen moeten afleggen (Figuur 3), zien we opnieuw een tegenstelling tussen het westen van het Gewest, dat gekenmerkt wordt door grote afstanden, en het oosten, waar de afstanden over het algemeen kleiner zijn. Naast deze oost-west tegenstelling is er een concentrische logica, met globaal langere afstanden naarmate men zich van het centrum verwijdert. Kortere afstanden gaan echter niet noodzakelijk gepaard met hoge gewestelijke toegangsniveaus. Zo wordt Sint-Joost-ten-Node bijvoorbeeld gekenmerkt door zeer korte afstanden (door het grote naburige aanbod aan inkomensgebonden opvangplaatsen) én zeer lage toegangsniveaus (door het kleine aandeel gewestelijke opvangplaatsen dat toegankelijk is voor het hoofdzakelijk Franstalige, kansarme publiek).

4. Typologie van de kinderopvanglocaties volgens geografische en financiële toegankelijkheid

12Deze analyses brachten ons tot een typologie van voorzieningen op basis van hun financiële en geografische toegankelijkheid (informatie die beschikbaar is voor alle opvangvoorzieningen in het BHG). Enerzijds werd een onderscheid gemaakt naargelang het soort tarief dat de opvang toepast, d.w.z. inkomensgebonden (R) of vrij tarief (L). Vervolgens werd dit gekruist met het type publiek dat opgevangen wordt. Daarbij werden drie groepen van kinderopvanglocaties onderscheiden: Groep 1 (29 % van het aanbod) kent een hoog aandeel kinderen dat in een eenoudergezin leeft of in een gezin met minstens één werkzoekende, en vangt kinderen op met een lage toegang tot de kinderopvang. Groep 3 (20 % van het aanbod) wordt net gekenmerkt door een laag aandeel kinderen uit een eenoudergezin of gezin met minstens één werkzoekende, en hoge toegangsniveaus. Groep 2 tenslotte (51 % van het aanbod) neemt op beide criteria een tussenpositie in.

Figuur 4. Types opvang op basis van hun geografische en financiële toegankelijkheid

Figuur 4. Types opvang op basis van hun geografische en financiële toegankelijkheid

IGEAT – ULB (2024)
Bronnen: ONE, Opgroeien, BISA & Statbel
(Algemene Directie Statistiek – Statistics Belgium) (Rijkregister)

13Het resultaat zijn zes subgroepen van opvanglocaties (Figuur 4) die variëren naargelang het publiek dat mogelijk opgevangen wordt en het tarief. Groep 1 situeert zich in het westen en het noorden van de eerste kroon en telt 82 % inkomensgebonden plaatsen (subgroep 1R), tegenover 18 % plaatsen met vrij tarief (subgroep 1L); Groep 2 situeert zich in het westelijke deel van de tweede kroon en het oosten van de eerste kroon en telt relatief het grootste aandeel plaatsen met vrij tarief (38 % - subgroep 2L), die we vooral in het oosten van de eerste kroon vinden; Groep 3 tenslotte situeert zich in het oostelijke deel van de tweede kroon en telt 29 % plaatsen met vrij tarief (subgroep 3L).

5. Andere dimensies van toegankelijkheid - enquête

14Om de beschrijving van de zes groepen aan te vullen met hun praktijken inzake andere aspecten van toegankelijkheid, werd er een enquête verstuurd naar alle Nederlandstalige en Franstalige kinderopvanglocaties in het BHG. Om de antwoorden te kunnen koppelen aan de juiste voorziening en type werd een identificatie gevraagd.

  • 2 De volledige vragenlijst is als bijlage bij het rapport gevoegd

15De enquête bestond uit vijf delen, die de verschillende dimensies van toegankelijkheid omvatte2. Nadat in deel één algemene informatie opgevraagd werd, gingen de volgende delen in op de praktische en geografische toegankelijkheid (deel 2), de financiële toegankelijkheid (deel 3), de procedures bij het aanvragen van een plaats (deel 4) en de sociale en culturele toegankelijkheid (deel 5).

16Van de 582 opvanglocaties, reageerden er een kleine 400 niet op de enquête. Factoren die de deelname aan het onderzoek hebben beperkt, omvatten ontbrekende en verouderde contactgegevens, een overbelaste sector en drukke periode, en een gebrek aan interesse of slecht begrip van de onderzoeksdoelstellingen. De opvanglocaties die wel geantwoord hebben zijn vrij goed verspreid over het Brusselse grondgebied. Het responspercentage varieerde van 17 % (Vorst) tot 47 % (Sint-Lambrechts-Woluwe).

5.1. Praktische toegankelijkheid verminderd door beperkte openingstijden

17De Brusselse opvanglocaties bieden over het algemeen openingsdagen en -uren die weinig aangepast zijn aan wie atypische werkuren heeft, en dat vooral in het noorden en het westen van de eerste kroon, maar ook in het oosten van de eerste kroon en het noorden en westen van de tweede kroon. Paradoxaal genoeg hebben de bevraagde structuren uit de derde groep de ruimste openingsuren, ook al vangt ze proportioneel minder kinderen op van ouders met atypische werkuren.

5.2. Inkomensgebonden tarifering draagt bij tot beter financiële toegankelijkheid

18De financieel meest toegankelijke voorzieningen zijn diegene met inkomensafhankelijke tarieven (bijna twee derde van de voorzieningen in het BHG), die ook lagere toeslagen aanrekenen, kleinere voorschotten vragen bij inschrijving, minder gerechtvaardigde afwezigheden factureren en minder boetes toepassen bij wanbetaling (Tabel 1). Van de locaties met vrij tarief bevinden de minst dure zich in de zones die het meest onder druk staan (subgroep 1L). Mogelijk ontvangen die voorzieningen subsidies van een andere overheid.

Tabel 1. Overzicht van de financiële toegankelijkheid van de verschillende subgroepen (volgens de enquête)

Dimensies van financiële toegankelijkheid

Inkomensgerelateerd tarief (R)

Vrij tarief (L)

 

Groep 1

Groep 2

Groep 3

Groep 1

Groep 2

Groep 3

Tarieven

++

++

++

-

- -

- -

Toeslagen

++

+

+

- -

-

-

Beleid inzake het factureren van afwezigheden

++

++

++

+

- -

- -

Waarborg/voorschot

+

+

+

-

- -

- -

Betalingsvoorwaarden

-

-

-

+

-

-

Betalingsvoorwaarden

+

+

+

+ +

-

-

5.3. Mogelijkheden tot inschrijving - regelgeving die globaal ongunstig is voor kwetsbare groepen

19Het beheren van plaatsaanvragen wordt sterk gereglementeerd, vooral voor voorzieningen met inkomensafhankelijke tarieven. Zo bevoordelen de nieuwe regels van Opgroeien, ouders met een stabiele, voltijdse job en wordt gemiddeld 42,5 % van de door hen erkende plaatsen gereserveerd voor Nederlandstalige kinderen. Dit percentage ligt wel veel hoger bij de locaties met inkomensafhankelijke tarief (53 %), dan bij centra met vrij tarief (15 %).

20De regels van de erkennende instanties worden in de praktijk wel niet altijd nageleefd. Zo houdt de meerderheid van de opvanglocaties rekening met alleenstaande ouders bij het toewijzen van plaatsen, terwijl dit niet door de regelgeving wordt voorziet. Ze doen dit des te meer als ze inkomensafhankelijke vergoedingen vragen of zich in het westen of noorden van de eerste kroon bevinden, waar dit type vraag potentieel het grootst is.

5.4. Grotere sociale en culturele toegankelijkheid in gebieden onder druk

21Wat talen betreft, zijn de meest inclusieve omgevingen gelegen in de gebieden die onder druk staan en die met inkomensafhankelijke vergoedingen. Voorzieningen in het westelijke en noordelijke deel van de eerste kroon maken concreet meer gebruik van andere ouders, maatschappelijk werkers en sociaal assistenten om te communiceren met anderstalige ouders.

22Voorzieningen in het westelijke en noordelijke deel van de eerste kroon en voorzieningen met inkomensafhankelijke vergoedingen zijn ook meer geïntegreerd in de buurt. Ze delen vaker hun gebouwen, organiseren andere activiteiten, betrekken bewoners als vrijwilligers, hebben meer contact met het verenigings- en institutionele weefsel van de buurt.

Tabel 2. Overzicht van de toegankelijkheid van de verschillende subgroepen (volgens de enquête)

Toegankelijkheids-dimensie

Inkomensgebonden tarief (R)

Vrij tarief (L)

 

Groep 1

Groep 2

Groep 3

Groep 1

Groep 2

Groep 3

Financieel (tarief, toeslagen, voorschot)

++

++

++

-

- -

- -

Financieel (andere)

+

+

+

-

- -

- -

Geografisch (afstand tot de aanvraag)

++

+

-

++

+

-

Praktisch (openingsuren)

-

-

-

-

-

-

Beheer van de reservatieaanvragen

+

+

+

+

-

-

Sociaal/cultureel

+

-

-

+

-

-

6. Aanbevelingen

23Onze studie schuift tot slot vier aanbevelingen naar voor:

  • Een regelmatige monitoring van het volledige gewestelijke aanbod aan kinderopvangplaatsen, om zo een vollediger beeld te krijgen van de ongelijkheden binnen het Gewest;

  • Creatie van 7 000 à 10 000 bijkomende opvangplaatsen zodat kinderopvang een effectief recht wordt voor elk huishouden in het BHG. Gezien de moeilijkheid om de nodige kinderbegeleiders aan te werven moet er ook aandacht gaan naar hun werkomstandigheden. Voorrang aan het creëren van plaatsen in het westen van Brussel, in het bijzonder in de eerste kroon;

  • Om de toegang te verbeteren voor gezinnen met een laag of gemiddeld inkomen, is er nood aan meer inkomensafhankelijke plaatsen;

  • Wat betreft de toegankelijkheid voor eenoudergezinnen en/of werkzoekende gezinnen lijkt er tenslotte nood aan meer plaatsen aangepast aan ouders met atypische werktijden of alleenstaande ouders. Ook bij het beheer van de inschrijvingen zou er meer rekening moeten gehouden worden met de specifieke behoeften van deze groepen.

We danken de opvangvoorzieningen die de tijd namen om de enquête in te vullen, alsook de experten die zetelden in het begeleidingscomité van de studie.

Haut de page

Notes

1 Raad van de Europese Unie (2022). Aanbeveling van de Raad over voor- en vroegschoolse educatie en opvang: de doelstellingen van Barcelona voor 2030. Publicatieblad van de Europese Unie C484.

2 De volledige vragenlijst is als bijlage bij het rapport gevoegd

Haut de page

Table des illustrations

Titre Figuur 1. Dekkingsgraad inzake het aanbod aan kinderopvang in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest
Crédits IGEAT – ULB (2024)Bronnen: ONE, Opgroeien, BISA & Statbel(Algemene Directie Statistiek – Statistics Belgium) (Rijkregister)
URL http://journals.openedition.org/brussels/docannexe/image/8429/img-1.jpg
Fichier image/jpeg, 289k
Titre Figuur 2. Ongelijke toegang tot opvangvoorzieningen in het Gewest
Crédits IGEAT – ULB (2024)Bronnen: ONE, Opgroeien, BISA & Statbel(Algemene Directie Statistiek – Statistics Belgium) (Rijkregister)
URL http://journals.openedition.org/brussels/docannexe/image/8429/img-2.jpg
Fichier image/jpeg, 397k
Titre Figuur 3. Gemiddelde afstand die kinderen uit de statistische sector afleggen om toegang te krijgen tot kinderopvang, volgens het complexe gravitatiemodel
Crédits IGEAT – ULB (2024)Bronnen: ONE, Opgroeien, BISA & Statbel(Algemene Directie Statistiek – Statistics Belgium) (Rijkregister)
URL http://journals.openedition.org/brussels/docannexe/image/8429/img-3.jpg
Fichier image/jpeg, 405k
Titre Figuur 4. Types opvang op basis van hun geografische en financiële toegankelijkheid
Crédits IGEAT – ULB (2024)Bronnen: ONE, Opgroeien, BISA & Statbel(Algemene Directie Statistiek – Statistics Belgium) (Rijkregister)
URL http://journals.openedition.org/brussels/docannexe/image/8429/img-4.jpg
Fichier image/jpeg, 315k
Haut de page

Pour citer cet article

Référence électronique

Charlotte Casier, Anneloes Vandenbroucke, Jean-Michel Decroly, Pierre Marissal et Michel Vandenbroeck, « Toegankelijkheid van kinderopvangvoorzieningen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest »Brussels Studies [En ligne], Fact Sheets, document 201, mis en ligne le 07 mai 2025, consulté le 13 mai 2025. URL : http://journals.openedition.org/brussels/8429 ; DOI : https://doi.org/10.4000/13w1x

Haut de page

Auteurs

Charlotte Casier

Charlotte Casier is postdoctoraal onderzoeker in de geografie. Haar onderzoek spitst zich toe op de vastgoedmarkt en op bevoorrechte immigratie in Brussel en Montréal. Haar doctoraatsproefschrift ging meer bepaald over coliving in Brussel. In het kader van dat proefschrift bestudeerde ze de financialisering van huisvesting, de relatie met het stedelijk beleid en de interacties tussen de flexibilisering van de arbeidsmarkt en de veranderingen op de huurmarkt.
charlotte.casier[at]ulb.be

Articles du même auteur

Anneloes Vandenbroucke

Anneloes (Loes) Vandenbroucke is doctor in de psychologie (KU Leuven, 2003) en werkt sinds 2015 bij het Brussels Studies Institute. In haar huidige rol van knowledge broker focust ze op het verbeteren van de kennisuitwisseling tussen enerzijds Brusselse administraties en anderzijds onderzoekers die werken rond Brussel. Voordien was ze onderzoeksleider bij HIVA - KU Leuven, waar ze werkte rond de brede thematiek van sociale ongelijkheid in het onderwijs.
anneloes.vandenbroucke[at]ulb.be

Articles du même auteur

Jean-Michel Decroly

Jean-Michel Decroly is docent menselijke geografie, demografie en toerisme aan de Université libre de Bruxelles. Daarnaast is hij directeur van de onderzoekseenheid voor toegepaste geografie en geo-informatica van het IGEAT. In zijn onderzoek focust hij op uiteenlopende thema’s, gaande van de recente demografische dynamieken in Europa tot de sociale en ecologische effecten van grote sportevents.
jean-michel.decroly[at]ulb.be

Articles du même auteur

Pierre Marissal

Pierre Marissal is geograaf aan het Institut de Gestion de l’Environnement et d’Aménagement du Territoire (IGEAT) van de Université libre de Bruxelles. Hij is gespecialiseerd in de verwerking van statistische gegevens binnen een fijn geografisch kader en werkte mee aan tal van studies over de economische en sociale dynamieken van gebieden in België en Europa.
pierre.marissal[at]ulb.be

Articles du même auteur

Michel Vandenbroeck

Michel Vandenbroeck is doctor in de pedagogische wetenschappen en emeritus-hoofddocent gezinspedagogiek aan de Vakgroep Sociaal Werk en Sociale Pedagogiek van de Universiteit Gent. Zijn onderzoek gaat over voorschoolse voorzieningen, opvoedingsondersteuning en gezinsbeleid. Voor de Vlaamse Gemeenschapscommissie verrichtte hij heel wat onderzoek naar het aanbod, de vraag en de ongelijke toegang tot Nederlandstalige kinderopvangvoorzieningen in Brussel. Samen met de KU Leuven leidde hij in opdracht van Opgroeien het MeMoQ-onderzoek naar de kwaliteit van kinderopvangvoorzieningen in Nederlandstalig België.
michel.vandenbroeck[at]ugent.be

Articles du même auteur

Haut de page

Droits d’auteur

CC-BY-4.0

Le texte seul est utilisable sous licence CC BY 4.0. Les autres éléments (illustrations, fichiers annexes importés) sont « Tous droits réservés », sauf mention contraire.

Haut de page
Rechercher dans OpenEdition Search

Vous allez être redirigé vers OpenEdition Search