ACO II/2 = E. Schwartz (ed.), Concilium Universale Chalcedonense. Versiones particulares, 2 vols, Berlin-Leipzig, 1936-1962 (Acta conciliorum oecumenicorum, 2).
Alcuin, De virtutibus = Alcuin of York, De virtutibus et vitiis, PL 101, col. 613-38.
Althoff 1996 = G. Althoff, Otto III, Darmstadt, 1996.
Althoff 2005 = G. Althoff, Die Ottonen: Königsherrschaft ohne Staat, Stuttgart, 2005.
Althoff 2013 = G. Althoff, Selig sind, die Verfolgung ausüben: Päpste und Gewalt im Hochmittelalter, Darmstadt, 2013.
Ansani 2012 = M. Ansani, I giudici palatini, le carte, le leggi. Pratiche documentarie e documentazione di placito sullo scorcio del secolo IX, in D. Mantovani (ed.) Almum Studium Papiense. Storia dell'Università di Pavia, 2 vols, vol. 1, Milan, 2012, p. 171-186.
Ascheri 2013 = M. Ascheri, The laws of late medieval Italy (1000-1500). Foundations for a European legal system, Leiden, 2013.
Bachrach 2017 = D. Bachrach, Royal Licensing of ecclesiastical property exchanges in medieval Germany: Ottonian practice on Carolingian foundations, in Viator, 48:2, 2017.
Bachrach 2016 = D. Bachrach, Inquisitio as a tool of royal governance under the Carolingian and Ottonian kings, in Zeitschrift der Savigny-Stiftung für Rechtsgeschichte: Germanistische Abteilung, 133, 2016, p. 1-80.
Ballerini 1865 = P. and G. Ballerini, Disquisitiones de antiquis collectionibus et collectoribus canonum, in Patrologia Latina, 56, 1846, col. 11-354.
Balzaretti 1999 = R. Balzaretti, Men and sex in tenth-century Italy, in D. Hadley (ed.), Masculinity in Medieval Europe, London, 1999, p. 143-159.
Bandini 1791 = A.M. Bandini, Bibliotheca Leopoldina Laurentiana seu catalogus manuscriptorum, I, Florence, 1791.
Bedina 2005 = A. Bedina, Leone, in Dizionario biografico degli Italiani 64 (2005), open-access online http://www.treccani.it/enciclopedia/leone_(Dizionario-Biografico)/.
Bernard of Clairvaux, De consideratione = Bernard of Clairvaux, De consideratione ad Eugenium papam, in J. Leclercq (ed.), Sancti Bernardi Opera III (Rome, 1963), p. 379-493.
Billanovich 1964 = G. Billanovich, Ancora sul nuovo frammento in onciale degli Atti del Concilio di Calcedonia, in Italia medioevale e umanistica, 7, 1964, p. 251-255.
Billanovich 1984 = G. Billanovich, Treviso e Ceneda, in Italia medioevale e umanistica, 27, 1984, p. 17-29.
Bischoff 1994 = B. Bischoff, Manuscripts and libraries in the age of Charlemagne, Cambridge, 1994.
Bischoff 1998 = B. Bischoff, Katalog der festländischen Handschriften des neunten Jahrhunderts (mit Ausnahme der wisigotischen). T. 1. Aachen – Lambach, Wiesbaden, 1998.
Bloch 1897 = H. Bloch, Beiträge zur Geschichte des Bischofs Leo von Vercelli und seiner Zeit, in Neues Archiv der Gesellschaft für ältere deutsche Geschichtskunde, 22, 1897, p. 11-136.
Bodarwé 2004 = K. Bodarwé, Sanctimoniales litteratae: Schriftlichkeit und Bildung in den ottonischen Frauenkommunitäten Gandersheim, Essen und Quedlinburg, Münster, 2004.
Bonura 2016 = C. Bonura, When did the legend of the Last Emperor originate? A new look at the textual relationship between the Apocalypse of Pseudo-Methodius and the Tiburtine Sibyl, in Viator, 47:3, 2016, p. 47-100.
Bordone 1997 = R. Bordone, Vescovi giudici e critici della giustizia: Attone di Vercelli, in La giustizia nell'alto medioevo, secoli IX-XI, 2 vols., Spoleto, 1997, p. 457-490 (CISAM, 44).
Bougard 1995 = F. Bougard, La Justice dans la royaume d’Italie de la fin du VIIIe siècle au début du XIe siècle, Rome, 1995.
Bougard 1997 = F. Bougard, Falsum falsorum judicum consilium: l’écrit et la justice en Italie centro-septentrionale au XIe siècle, in Bibliothèque de l’École des chartes, 155, 1996, p. 299-314.
Bougard 1999 = F. Bougard, Actes privés et transferts patrimoniaux en Italie centro-septentrionale (VIIIe-Xe siècle), in MEFRM, 111-2, 1999, p. 539-562.
Bougard 2003 = F. Bougard, Rationalité et irrationalité des procédures autour de l’an mil: le duel judiciaire en Italie, in C. Gauvard (ed.), La justice en l’an Mil, Paris, 2003, p. 92-122.
Bougard 2004 = F. Bougard, La loi: perception et usages, in P. Toubert, P. Bonnassie (ed.), Hommes et sociétés dans l’Europe de l’an mil, Toulouse, 2004, p. 291-306.
Bruce 2016 = S. Bruce, Review of M. Keufler, The Making and Unmaking of a Saint, in The Medieval Review 2016, available online https://scholarworks.iu.edu/journals/index.php/tmr/article/view/21146/27123
Bruno of Querfurt, Vita quinque fratrum = Bruno of Querfurt, Vita quinque fratrum eremitarum, in J. Karwasińska (ed.), Vita quinque fratrum eremitarum seu Vita vel Passio Benedicti et Iohannis sociorumque suorum, auctore Brunone Querfurtensi, Warsaw, 1973, p. 27-84 (Monumenta Poloniae Historica. Series Nova, 4, 3).
Bultot-Verleysen 2009 = A.-M. Bultot-Verleysen (ed.), Vita sancti Geraldi Auriliciacensis, Brussels, 2009.
Capit. I = A. Boretius (ed.), Capitularia regum Francorum, I, Hanover, 1883 (MGH Legum, Sectio II)
Capit. II = A. Boretius and V. Krause (ed.), Capitularia regum Francorum, II, Hanover, 1897 (MGH Legum, Sectio II).
Castagnetti 2008 = A. Castagnetti, Note e documenti intorno alla caratterizzazione professionale dei giudici (secoli IX-inizio X), Verona, 2008.
CDA = W. Kurze, Codex Diplomaticus Amiatinus. Urkundenbuch der Abtei S. Salvatore am Montamiata. Von des Anfängen bis Regierungsantritt Papst Innozenz III. (736-1198), 4 vols, Tübingen, 1974-2004.
Cherubini – Pratesi 2010 = P. Cherubini and A. Pratesi, Paleografia latina. L’avventura grafica del mondo occidentale, Vatican City, 2010.
Chiodi 2002 = G. Chiodi, Roma e il diritto romano: consulenze di giudici e strategie di avvocati dal X al XII secolo, in Roma tra Oriente e Occidente, Settimane di studio del Centro italiano di studi sull’alto medioevo, Spoleto, 2002, II, p. 1141-1254 (CISAM, 49).
Chronicon Benedicti = G. Zucchetti (ed.), Il "Chronicon" di Benedetto, monaco di S. Andrea del Soratte e il "Libellus de imperatoria potestate in urbe Roma", Rome, 1920 (Fonti per la Storia d’Italia, 55).
Chronicon Farfense = Gregory of Catino, Chronicon Farfense, in U. Balzani (ed.), Il Chronicon Farfense di Gregorio di Catino, Rome, 1903, p. 107-366.
Collectio V librorum = M. Fornasari (ed.), Collectio canonum in V libris, Libri I-III, Turnhout, 1970 (CC CM, 6).
Collectio canonum Farfensis = T. Kölzer (ed.), Collectio canonum regesto Farfensi inserta, Vatican City, 1982 (Monumenta Iuris Canonici. Corpus Collectionum, 5)
Collectio capitularium = G. Schmitz (ed.), Collectio capitularium Ansegisi Abbatis, Hanover, 1996 (MGH Capitularia regum Francorum. Nova series, 1).
Concil. II = A. Werminghoff (ed.), Concilia aevi Karolini, 2 vols, Hanover-Leipzig, 1906-1908 (MGH Legum sectio III. Concilia, 2).
Concil. III = W. Hartmann (ed.), Die Konzilien der karolingischen Teilreiche 843-859, Hannover, 1984 (MGH Legum sectio III)
Concil. V = W. Hartmann, I. Schröeder and G. Schmitz (eds.), Die Konzilien der karolingischen Teilreiche 875-911, Hannover, 2012-14 (MGH Legum section III).
Concil. VI = E.-D. Hehl (ed.), Die Konzilien Deutschlands und Reichsitaliens 916-1001, 2 vols, Hanover, 1987-2007 (MGH Concilia, 6).
Concilios visigoticos = J. Vives (ed.), Concilios visigoticos e hispano-romanos, Barcelona-Madrid, 1963.
Const. 1 = L. Weiland (ed.), Constitutiones et acta publica imperatorum et regum inde ab a. DCCCCXI usque ad a. MCXCCVII (911-1197), Hanover, 1893 (MGH Legum, IV/I).
Constable 1982 = G. Constable, Monasteries, rural churches and the cura animarum in the early Middle Ages, in Cristianizzazione ed organizzazione ecclesiastica delle campagne nell’alto medioevo: espansione e resistenze, Settimane di studio del Centro italiano di studi sull’alto medioevo, Spoleto, 1982, I, p. 349-389 (CISAM, 28).
Cortese 1995 = E. Cortese, Il diritto nella Storia medievale, 2 vols., Rome, 1995.
Costambeys 2018 = M. Costambeys, Archives and social change in Italy, c.900-1100: the evidence of dispute notices, in J. Barrow, R. Balzaretti, P. Skinner (eds.), Italy and early medieval Europe. Papers for Chris Wickham, Oxford, p. 261-273
D’Acunto 1999 = N. D’Acunto, I laici nella chiesa e nella società secondo Pier Damiani. Ceti dominanti e riforma ecclesiastica nel secolo XI, Rome, 1999.
D’Acunto 2002 = N. D’Acunto, Nostrum italicum regnum. Aspetti della politica italiana di Ottone III, Milan, 2002.
D’Acunto 2003 = N. D’Acunto, Ottone III e il regnum Italiae, in Ottone III e Romualdo di Ravenna, Verona, 2003, p. 45-84.
D’Acunto 2006a = N. D’Acunto, Farfa e l’Impero, in R. Dondarini (ed.), Farfa abbazia imperiale, San Pietro in Cariano, 2006, p. 131-146.
D’Acunto 2006b = N. D’Acunto, Il monachesimo nel regno italico al tempo di Ottone III tra protagonismo spirituale e contesti istituzionali: alcune esperienze a confronto, in G. Spinelli (ed.), Il monachesimo italiano dall’età longobarda all’età ottoniana (secc. VIII-X), Cesena, 2006, p. 273-294.
DD H II = Gesellschaft für ältere deutsche Geschichtskunde (ed.), Die Urkunden Heinrichs II. und Arduins, Hanover, 1900-1903, (MGH Diplomatum regum et imperatorum Germaniae, 3).
DD O I = Gesellschaft für ältere deutsche Geschichtskunde (ed.), Die Urkunden Konrad I. Henrich I und Otto I., Hanover, 1879-1884 (MGH Diplomatum regum et imperatorum Germaniae, 1).
DD O II = Gesellschaft für ältere deutsche Geschichtskunde (ed.), Die Urkunden Otto des II., Hanover, 1893 (MGH Diplomatum regum et imperatorum Germaniae, 2/1).
DD O III = Gesellschaft für ältere deutsche Geschichtskunde (ed.), Die Urkunden Otto des III., Hanover, 1893 (MGH Diplomatum regum et imperatorum Germaniae, 2/2).
Depreux 2016 = P. Depreux, The penance of Attigny (822) and the leadership of the bishops in amending Carolingian society, in R. Meens et al. (ed.), Religious Franks. Religion and power in the Frankish kingdoms: studies in honour of Mayke de Jong, Manchester, 2016, p. 370-385.
Destructio monasterii = Hugh of Farfa, Destructio monasterii Farfensis, in U. Balzani (ed.), Il Chronicon Farfense di Gregorio di Catino, I, Rome, 1903, p. 25-51.
Deutinger 2006 = R. Deutinger, Königsherrschaft im Ostfränkischen Reich: eine pragmatische Verfassungsgeschichte der späten Karolingerzeit, Ostfildern, 2006.
Diesenberger 2016 = M. Diesenberger, An admonition too far?: the sermon De cupiditate by Ambrose Autpertus, in R. Meens et al. (ed.), Religious Franks: religion and power in the Frankish kingdoms: studies in honour of Mayke de Jong, Manchester, 2016, p. 202-220.
Dinter 1980 = P. Dinter (ed.), Liber tramitis aevi Odilonis abbatis, Siegburg, 1980 (Corpus Consuetudinum Monasticarum, 10).
Dondarini 2006 = R. Dondarini (ed.), Farfa Abbazia Imperiale (Verona, 2006).
Dormeier – Schuffels 1993 = H. Dormeier and H.J. Schuffels, Teilverzeichnis der Bücher Kaiser Ottos III, in M. Brandt, A. Eggebrecht (ed.), Bernward von Hildesheim und das Zeitalter der Ottonen. Katalog der Ausstellung Hildesheim 1993, Hildesheim, 1993, II, p. 83-86.
Dormeier 1993 = H. Dormeier, Kaiser und Bischofsherrschaft in Italien: Leo von Vercelli, in Bernward von Hildesheim und das Zeitalter der Ottonen. Katalog der Ausstellung Hildesheim 1993, Hildesheim, 1993, I, p. 103-112.
Dormeier 1999 = H. Dormeier, Un vescovo in Italia alle soglie del Mille: Leone di Vercelli episcopus Imperii, servus sancti Eusebii, in Bollettino Storico Vercellense, 2, 1999, p. 37-74.
Dormeier 2002 = H. Dormeier, Die Renovatio Imperii Romanorum und die ‘Aussenpolitik’Ottos III und seiner Berater, in M. Borgolte (ed.), Polen und Deutschland vor 1000 Jahren, Berlin, 2002, p. 163-192.
Edictum Theoderici = F. Bluhme (ed.), Edictum Theoderici regis, in G.H. Pertz (ed.), MGH LL V , Hannover, 1889, p. 145-179.
Engels 2002 = L. Engels, The West European Alexius legend: with an appendix presenting the medieval Latin text corpus in its context, in A. Mulder-Bakker (ed.), The invention of saintliness, London 2002, p. 93-144.
Epistolae Langobardicae = W. Gundlach (ed.), Epistolae Langobardicae collectae, in Societas aperiendis fontibus rerum Germanicarum medii aevi (ed.) Epistolae Merowingici et Karolini Aevi, I, p. 691-715 (MGH Epistolae, 3).
Ewald 1882 = P. Ewald, Zwei unedierte Briefe Gregors I., in Neues Archiv, 7, 1882, p. 587-604.
Exceptio relationum = Hugh of Farfa, Exceptio relationum de monasterii Farfensis diminutione, in U. Balzani (ed.), Il Chronicon Farfense di Gregorio di Catino, I, Rome, 1903, p. 59-70.
Faulkner 2016 = T. Faulkner, Law and authority in the early Middle Ages: the Frankish leges in the Carolingian period, Cambridge, 2016.
Frank 2006 = T. Frank, I rapporti tra Farfa e Subiaco nel secolo XI, in R. Dondarini (ed.), Farfa abbazia imperiale, San Pietro in Cariano, 2006, p. 215-232
Fried 1974 = J. Fried, Die Entstehung des Juristenstandes im 12. Jahrhundert. Zur sozialen Stellung und politischen Bedeutung gelehrter Juristen in Bologna und Modena, Cologne, 1974.
Gamberini 2002 = R. Gamberini, Metrum Leonis. Poesia e potere all’inizio del secolo XI, Florence, 2002.
Gandino 2004 = G. Gandino, Orizzonti politici ed esperienze culturali dei vescovi di Vercelli tra i secoli IX e XI, in G. Gandino (ed.), Contemplare l’ordine. Intellettuali e potenti nell’alto medioevo, Napoli, 2004, p. 65-82.
Ghignoli – Huschner – Jaros 2016 = A. Ghignoli, W. Huschner, M.U. Jaros, Europäische Herrscher und die Toskana im Spiegel der urkundlichen Überlieferung (800-1100), Leipzig, 2016.
Ghignoli 2014 = A. Ghignoli, Sources and persons of public power in 7th-11th-century Italy. The idea of Italia Regia and the Italia Regia project, in A. Ambrosio, S. Barret, G. Vogeler (ed.), Digital diplomatics: the computer as a tool for the diplomatist?, Cologne, 2014, p. 109-122 (Archiv für Diplomatik. Beiheft, 14).
Görich 1993 = K. Görich, Otto III, Romanus Saxonicus et Italicus. Kaiserliche Rompolitik und sächsische Historiographie, Sigmaringen, 1993.
Gorman 2002 = M. Gorman, Manuscript books at the Monte Amiata in the eleventh century, in Scriptorium, 56, 2002, p. 225-293.
Gorman 2007 = M. Gorman, Codici manoscritti dalla Badia amiatina nel secolo XI, in La Tuscia nell’alto e pieno medioevo. Fonti e temi storiografici "territoriali" e "generali", 2007, p. 15-102.
Groth 2016 = S. Groth, Kaisertum, italisches Königtum und Papsttum. Zur (temporären) Fixierung eines Dreiecksverhältnisses durch Otto den Großen, in Quellen und Forschungen aus italienischen Archiven und Bibliotheken 96, 2016, p. 88-137.
Groth 2017 = S. Groth, In regnum successit. ‘Karolinger’ und ‘Ottonen’ oder das ‘Ostfränkische Reich’?, Frankfurt am Main, 2017 (Veröffentlichungen des Max-Planck-Instituts für europäische Rechtsgeschichte Frankfurt am Main, 304).
Hänel 1868 = G. Hänel, Über eine bisher ungedruckte Constitution de subole clericorum, in Berichte über die verhandlungen der königlich sächsischen gesellschaft der wissenschaften zu Leipzig. Philologisch-historische classe, 20, 1868, p. 1-15.
Hamilton 1965 = B. Hamilton, The monastery of S. Alessio and the religious and intellectual Renaissance of tenth-century Rome, in Studies in Medieval and Renaissance History, 2, 1965, p. 265-310.
Hoffmann 1988 = H. Hoffmann, Eigendiktat in den Urkunden Ottos III. und Heinrichs II., in Deutsches Archiv für Erforschung des Mittelalters, 44, 1988, p. 390-423.
Hoffmann 1993 = H. Hoffmann, Mönchskönig und rex idiota. Studien zur Kirchenpolitik Heinrichs II. und Konrads II., Hannover, 1993 (MGH Studien und Texte, 8).
Hoffmann 1995 = H. Hoffmann, Bamberger Handschriften des 10. und des 11. Jahrhunderts, Hannover, 1995.
Hoffmann 2005 = H. Hoffmann, Notare, Kanzler und Bischöfe am ottonischer Hof, in Deutsches Archiv, 61, 2005, p. 435-480.
Huschner 2002 = W. Huschner, Abt Odilo von Cluny und Kaiser Otto III in Italien und in Gnesen (998-1001), in M. Borgolte (ed.), Polen und Deutschland vor 1000 Jahren, Berlin, 2002, p. 111-162.
Huschner 2003 = W. Huschner, Transalpine Kommunikation im Mittelalter: diplomatische, kulturelle und politische Wechselwirkungen zwischen Italien und dem nordalpinen Reich (9. - 11. Jahrhundert), Hannover, 2003.
Innes 2011 = M. Innes, Charlemagne, justice and written law, in A. Rio (ed.), Law, custom and justice in late Antiquity and the Early Middle Ages, London, 2011, p. 155-203.
Istoria Veneticorum = John the Deacon, Istoria Veneticorum, ed. L.A. Berto, Bologna, 1999 (Storici italiani dal Cinquecento al Millecinquecento).
De Jong 2003 = M. de Jong, Sacrum palatium et ecclesia. L’autorité religieuse royale sous les Carolingiens (790-840), in Annales, 58, 2003, p. 1243-1269.
Kaiser 2007 = W. Kaiser, Authentizität und Geltung spätantiker Kaisergesetze. Studien zu den Sacra privilegia concilii Vizaceni, Munich, 2007.
Kaiser 2004 = W. Kaiser, Die Epitome Iuliani. Beiträge zum römischen Recht im frühen Mittelalter und zum byzantinischen Rechtsunterricht, Frankfurt am Main, 2004.
Karras 2011 = R. Karras, Unmarriages: women, men, and sexual unions in the Middle Ages, Oxford, 2011.
Keller 2001 = H. Keller, Die Ottonen, Munich, 2001.
Keller 1979 = H. Keller, Adelsherrschaft und städtische Gesellschaft in Oberitalien, 9 bis 12 Jahrhundert, Tübingen, 1979.
Kéry 1999 = L. Kéry, Canonical collections of the Early Middle Ages, ca. 400-1140: A biographical guide to the manuscripts and literature, Washington D.C., 1999.
Kölzer 1982 = T. Kölzer, Farfenser Auszüge aus der ‘Sammlung der Vatikanischen Handschriften’, in Bulletin of Medieval Canon Law Ser. NS, 12, 1982, p. 1-12.
Kölzer – Ludwig 2000 = T. Kölzer, T. Ludwig, Das Diplom Ottos III für Meissen, in A. Wieczorek and H. Hinz (eds.). Europas Mitte um 1000, Stuttgart, 2000, p. 764-766.
Labbe 1671 = Ph. Labbe (ed.), Sacrosancta Concilia IX, Paris, 1671.
Landau 2004 = P. Landau, Die "Epistola canonica" als Quelle des spätantiken Kirchenrechts in Italien, in O. Münsch (ed.), Scientia veritatis: Festschrift für Hubert Mordek zum 65. Geburtstag, Ostfildern, 2004, p. 1-12.
Laudage 1984 = J. Laudage, Priesterbild und Reformpapsttum im 11. Jahrhundert, Cologne, 1984.
Leges III = G.H. Pertz (ed.), Leges Alamannorum, Leges Baiuwariorum, Leges Burgundionum, Lex Frisionum, Hannover, 1863 (MGH Legum III)
Leges Langobardorum = G.H. Pertz (ed.), Leges Langobardorum, Hannover, 1864 (MGH Legum III).
Leicht 1907 = P. Leicht, Leggi e capitolari in una querimonia amiatina dell’a. 1005-6, in Bullettino senese di storia patria 14, 1907, p. 536-557.
Lettere originali 2004 = Lettere originali del Medioevo latino (VII-XI secolo), I, Italia, ed. A. Petrucci, G. Ammannati, A. Mastruzzo, E. Stagni, 2004.
Leyser 1981 = K. Leyser, Ottonian government, in English Historical Review, 96, 1981, p. 721-753.
Leyser 2000 = C. Leyser, Authority and asceticism from Augustine to Gregory the Great, Oxford, 2000.
Leyser 2010 = C. Leyser, Episcopal office in the Italy of Liudprand of Cremona, c.890-c.970, in English Historical Review, 125, 2010, p. 795-817.
Loschiavo 2015 = L. Loschiavo, Was Rome still a centre of legal culture between the 6th and 8th centuries? Chasing the manuscripts, in Rechtsgeschichte. Zeitschrift des Max-Planck-Instituts für europäische Rechtsgeschichte, 23, 2015, p. 83-108.
Lucioni 2006 = A. Lucioni, Farfa e Cluny, in Farfa abbazia imperiale. Atti del Convegno, p. 179-213.
Maassen 1870 = F. Maassen, Geschichte der Quellen und der Literatur des canonischen Rechts im Abendlande bis zum Ausgange des Mittelalters. Bd. 1: Die Rechtssammlungen bis zur Mitte des 9. Jahrhunderts, Graz, 1870.
MacLean 2010 = S. MacLean, Legislation and politics in late Carolingian Italy: the Ravenna constitutions, in Early medieval Europe, 18, 2010, p. 394-416.
MacLean 2017 = S. MacLean, Ottonian Queenship, Oxford, 2017.
Magheri Cataluccio – Fossa 1979 = M.E. Magheri Cataluccio, A. U. Fossa, Biblioteca e cultura a Camaldoli dal Medioevo all’umanesimo, Rome, 1979 (Studia Anselmiana, 79).
Manganaro 2012 = S. Manganaro, Protezione regia. I mundeburdi degli Ottoni per S. Maria di Farfa (secc. X-XI), in Annali dell’Istituto Italiano per gli Studi Storici 27, 2012/13, p. 73-144.
Manganaro 2015 = S. Manganaro, I mundeburdi degli Ottoni per monasteri regi dalla Lombardia al Monte Amiata: concetti e funzionamenti, in Aevum, 89, 2015, p. 265-300.
Marrocchi 2014 = M. Marrocchi, Monaci scrittori. San Salvatore al monte Amiata tra Impero e Papato (secoli VIII-XIII), Florence, 2014.
McDougall 2017 = S. McDougall, Royal bastards: the birth of illegitimacy, 800-1230, Oxford, 2017.
McKitterick 2005 = R. McKitterick, History, law and communication with the past in the Carolingian period, in Comunicare e significare nell’alto medioevo, Settimane di studio del Centro italiano di studi sull’alto medioevo, 52, 2005, p. 941-981.
McLaughlin 2010 = M. McLaughlin, Sex, Gender and episcopal reform 1000-1122, Cambridge, 2010.
Melikan 1990 = R. Melikan, Shippers, salvors and sovereigns: competing interests in the medieval law of shipwreck, in Journal of Legal History, 11, 1990, p. 163-182
Moore 1980 = R.I. Moore, Family, Community and cult on the eve of the Gregorian Reform, in Transactions of the Royal Historical Society, 30, 1979, p. 49–69.
Moore 2017 = R.I. Moore, Treasures in Heaven, in Medieval Worlds, 6, 2017, p. 7-19.
Mor 1958 = C.G. Mor, Dai Capitularia alle Constitutiones: per la storia dell’idea imperiale nel secolo XI, in Archivio giuridico, 154, 1958, p. 73-88.
Mordek 1975 = H. Mordek, Kirchenrecht und Reform im Frankenreich. Die Collectio Vetus Gallica, die älteste systematische Kanonessammlung des fränkischen Gallien, Sigmaringen, 1975.
Mordek 1995 = H. Mordek, Bibliotheca capitularium regum Francorum manuscripta. Überlieferung und Traditionszusammenhang der fränkischen Herrschererlasse, Munich, 1995 (MGH Hilfsmittel, 15).
Münsch 2001 = O. Münsch, Der Liber legum des Lupus von Ferrières, Frankfurt, 2001 (Freiburger Beiträge zur Mittelalterlichen Geschichte, 14).
Mütherich 1986 = F. Mütherich, The library of Otto III, in P. Ganz (ed.), The role of the book in medieval culture vol. 2, Turnhout, 1986, p. 11-25.
Nelson 1983 = J.L. Nelson, Legislation and consensus in the reign of Charles the Bald, in P. Wormald, D. Bullough, R. Collins (ed.), Ideal and reality in Frankish and Anglo-Saxon society. Studies presented to J.M. Wallace-Hadrill, Oxford, 1983, p. 202-227.
Newton 1999 = F. Newton, The scriptorium and library at Monte Cassino 1058-1105, Cambridge, 1999.
Nicolaj 1997 = G. Nicolaj, Formulari e nuovo formalismo nei processi del Regnum Italiae, in La giustizia nell'alto medioevo, secoli IX-XI, Spoleto, 1997 (CISAM, 44), p. 348-384.
Novellae Iustiniani = R. Schoell, W. Kroll (ed.), Novellae Iustiniani, Berlin, 1895 (Corpus Iuris Civilis, 3).
Odo, Collationes = Odo of Cluny, Collationes, in J.-P. Migne (ed.), Patrologia Latina 133, cols. 517-638.
Padoa Schioppa 2015 = A. Padoa Schioppa, Giustizia medievale italiana. Dal Regno ai Comuni, Spoleto, 2015.
Palmer 2014 = J. Palmer, The apocalypse in the early middle ages, Cambridge, 2014.
Pani 2014 = L. Pani, Libri dell’età di Carlo Magno, in C. Scalon (ed.), I libri dei patriarchi: un percorso nella cultura scritta del Friuli medievale, Udine, 2014, p. 29-61.
Papsturkunden = H. Zimmermann (ed.), Papsturkunden 896-1046, 2 vols, Vienna, 1984-1985 (ÖAW, Philosophisch-historische Klasse, Denkschriften, 174, 177).
Parish 2010 = H. Parish, Clerical celibacy in the West: c. 1100-1700, Farnham, 2010.
Patetta 1967 = F. Patetta, Studi sulle fonti giuridiche medievali, Turin, 1967.
Patzold 2019 = S. Patzold, Ottonian capitularies, in Early Medieval Europe, 27, 2019, p. 112-132.
Pauler 1982 = R. Pauler, Das Regnum Italiae in ottonischer Zeit. Markgrafen, Grafen und Bischöfe als politische Kräfte, Tübingen, 1982.
Perugi 2014 = M. Perugi, Saint Alexis, genèse de sa légende et de la Vie française : révisions et nouvelles propositions, accompagnées d’une nouvelle édition critique de la Vie, Geneva, 2014.
Pohl 2001 = W. Pohl, History in fragments: Montecassino’s politics of memory, in Early Medieval Europe 10, 2001, p. 343-374.
Pokorny 2012 = R. Pokorny, Eine zweite Zacharias-Dekretale an Bischof Theodor von Pavia?, in Zeitschrift der Savigny-Stiftung für Rechtsgeschichte: Kanonistische Abteilung 129, 2012, p. 298-308.
Pössel 2006 = C. Pössel, Authors and recipients of Carolingian capitularies, 779-829, in R. Corradini, R. Meens, C. Pössel, P. Shaw (ed.), Texts and identities in the Early Middle Ages, Wien, 2006, p. 253-276.
Puhle – Hasse 2006 = M. Puhle, C.-P. Hasse (ed.) Heiliges Römisches Reich Deutscher Nation, 962 bis 1806: Von Otto dem Grossen bis zum Ausgang des Mittelalters: 29. Ausstellung des Europarates in Magdeburg und Berlin und Landesausstellung Sachsen-Anhalt, 2 vols, Dresden, 2006.
Radding 1988 = C. Radding, The origins of medieval jurisprudence. Pavia and Bologna 850-1150, New Haven, 1988.
Radding 2003 = C. Radding, Legal theory and practice in eleventh-century Italy, in Law and History Review, 21, 2003, p. 377-381.
Rather, Praeloquia = Rather of Verona, Praeloquia, in P. Reid (ed. and trans.), The complete works of Rather of Verona, Binghampton, 1991 (Medieval and Renaissance Texts and Studies, 76), p. 21-208.
Regesta imperii II, 3 = J. F. Böhmer, M. von Uhrlirz (ed.), Regesta Imperii II. Sächsisches Haus 919-1024. 3: Die Regesten des Kaiserreiches unter Otto III, Vienna, (u.a.) 1956, available online http://www.regesta-imperii.de.
Il Regesto di Farfa = I. Giorgi, U. Balzani (ed.), Il Regesto di Farfa di Gregorio di Catino, 5 vols, Rome, 1879-1914.
Relatio constitutionis = Hugh of Farfa, Relatio constitutionis, in U. Balzani (ed.), Il Chronicon Farfense di Gregorio di Catino, I, Rome, 1903, p. 53-58.
Reynolds 1986 = R. Reynolds, Rites and signs of conciliar decisions in the early Middle Ages, in Segni e riti nella chiesa altomedievale occidentale, 1986, p. 207-244.
Reynolds 1990 = R. Reynolds, The South-Italian canon law collection in five books and its derivatives: new evidence on its origins, diffusion, and use, in Mediaeval Studies, 52, 1990, p. 278-295.
Reynolds 2003 = S. Reynolds, The emergence of professional law in the long Twelfth Century, in Law and History Review 21, 2003, p. 347-366.
Reynolds 2007 = R. Reynolds, Montecassino Cod. 125 and Henry, in F. Coulson, A. Grotans (ed.), Classica et Beneventana. Essays presented to Virginia Brown on the occasion of her 65th Birthday, Turnhout, 2007, p. 407-422.
Reynolds 2008 = R. Reynolds, The Collectio Angelica: A Canon Law Derivative of the South Italian Collection in Five Books, in B. Brasington (ed.), Bishops, texts and the use of canon law around 1100: essays in honour of Martin Brett, Aldershot, 2008, p. 7-28.
Roach 2018 = L. Roach, The Ottonians and Italy, in German History, 36, 2018, p. 349-364.
Roach 2013 = L. Roach, Emperor Otto III and the end of time, in Transactions of the Royal Historical Society, 23, 2013, p. 75-102.
Roebert 2016 = S. Roebert, Herrscherurkunden des 9. und 10. Jahrhunderts für das Kloster San Salvatore al Monte Amiata: Eine Bestandaufnahme, in A. Ghignoli, W. Huschner and M. U. Jaros (ed.), Europäische Herrscher und die Toskana im Spiegel der urkundlichen Überlieferung (800-1100), Leipzig, 2016, p. 37-53.
Ronzani 1993 = M. Ronzani, San Benedetto: due celle e due pievi del monastero di San Salvatore al Monte Amiata dall’età carolingia al secolo XII, in C. Prezzolini (ed.), La pieve di Santa Maria Assunta e le chiese di Piancastagnaio, San Quirico d’Orcia, 1993, p. 16-64.
Ronzani 2000 = M. Ronzani, Il monachesimo toscano del secolo XI: note storiografiche e proposte di ricerca, in A. Rusconi (ed.), Guido d’Arezzo monaco pomposiano, Florence, 2000, p. 21-53.
Rosé 2008 = I. Rosé, Construire une société seigneuriale : itinéraire et ecclésiologie de l’abbé Odon de Cluny, fin du IXe-milieu du Xe siècle, Turnhout, 2008.
Rosé 2010 = I. Rosé, Les Collationes d’Odon de Cluny (+ 942). Un premier recueil d’exempla rédigé en milieu « clunisien »?, in M.-A. Polo de Beaulieu, P. Collomb, and J. Berlioz (ed.), Le tonnerre des exemples. ‘Exempla’ et médiation culturelle dans l’Occident médiéval, Rennes, 2010, p. 145-160.
Sansterre 2006 = J.-M. Sansterre, “Destructio” et “diminutio” d’une grande abbaye royale : la perception et la mémoire des crises à Farfa au Xe et dans les premières décennies du XIe siècle, in F. Bougard, L. Feller, R. Le Jan (ed.), Les Élites au Haut Moyen Âge. Crises et renouvellements, Turnhout, 2006, p. 469-485.
Schmid 2002 = A. Schmid, Roms karolingische Minuskel im neunten Jahrhundert, Hamburg, 2002.
Schneidmüller 2000 = B. Schneidmüller, Otto III. - Heinrich II. Wende der Königsherrschaft oder Wende der Mediaevistik, in B. Schneidmüller (ed.), Otto III. - Heinrich II ine Wende?, Stuttgart, 2000, p. 9-46.
Schramm 1969 = P.E. Schramm, Kaiser, Könige und Päpste. Gesammelte Aufsätze zur Geschichte des Mittelalters. Bd. 3: Vom 10. bis zum 13. Jahrhundert, Stuttgart 1969.
Schwarzmeier 1972 = H. Schwarzmeier, Lucca und das Reich bis zum Ende des 11. Jahrhunderts. Studien zur Sozialstruktur einer Herzogsstadt in der Toskana, Tübingen, 1972.
Seibert 2000 = H. Seibert, Herrscher und Mönchtum im spätottonischen Reich. Vorstellung - Funktion – Interaktion, in B. Schneidmüller (ed.), Otto III. - Heinrich II. Eine Wende?, Stuttgart, 2000, p. 205-266.
Sententiae Pauli = Pauli libri quinque sententiarum, in P. Krüger, T. Mommsen, G. Studemund (ed.), Collectio librorum iuris anteiustiniani in usum scholarum, II, Berlin, 1878, p. 39-137.
Siems 1995 = H. Siems, Bestechliche und ungerechte Richter in frühmittelalterlichen Rechtsquellen, in La giustizia nell’alto medioevo, secoli V-VIII. Settimane di studio del Centro italiano di studi sull’alto medioevo, Spoleto, 1995, p. 509-567 (CISAM, 42).
Stone 2017 = R. Stone, Spiritual heirs and families: episcopal relatives in early medieval Francia, in A. Höfert, M.M. Mesley, S. Tolino (ed.), Celibate and childless men in power. Ruling eunuchs and bishops in the pre-modern world, London, 2017, p. 129-148.
Supino Martino 1974 = P. Supino Martino, Carolina romana e minuscola romanesca. Appunti per una storia della scrittura latina in Roma tra IX e XII secolo, in Studi medievali, 3rd series, 15, 1974, p. 769-793.
Supino Martino 1983 = P. Supino Martino, La produzione libraria negli scriptoria delle abbazie di Farfa e di S. Eutizio, in Il ducato di Spoleto. Atti del IX Congresso internazionale di studi sull’alto medioevo. Spoleto, 27 settembre-2 ottobre 1982, Spoleto, 1983, p. 581-607.
Supino Martino 2001 = P. Supino Martino, Aspetti della cultura grafica a Roma fra Gregorio Magno e Gregorio VII, in P. Supino Martini (ed.), Scritti “romani”. Scrittura, libri e cultura a Roma in età medievale, Rome, 2001, p. 213-250.
Symes 2017 = C. Symes, Popular literacies and the first historians of the first crusade, in Past & Present, 235, 2017, p. 37-67.
Theodulf, Versus contra iudices = Theodulf of Orléans, Versus contra iudices, in E. Dümmler (ed.), Poetae Latini Aevi Carolini, I, Berlin, 1881 (MGH Poetarum Latinorum Medii Aevi I), p. 493-517
Tomei 2016 = P. Tomei, Da Cassino alla Tuscia: disegni politici, idee in movimento. Sulla politica monastica dell’ultima età ottoniana, in Quaderni Storici, 51/2, 2016, p. 355-382.
Ubl 2011 = K. Ubl, Der kinderlose König. Ein Testfall für die Ausdifferenzierung des Politischen im 11. Jahrhundert, in Historisches Zeitschrift, 292, 2011, p. 323-363.
Ubl 2017 = K. Ubl, Sinnstiftungen eines Rechtsbuchs: die Lex Salica im Frankenreich, Ostfildern, 2017 (Quellen und Forschungen zum Recht im Mittelalter, 9).
Van Rhijn – Patzold 2016 = C. Van Rhijn, S. Patzold (ed.), Men in the Middle: local priests in early medieval Europe, Berlin, 2016.
Vignodelli 2011 = G. Vignodelli, Il filo a piombo. Il Perpendiculum di Attone di Vercelli e la storia politica del regno italico, Spoleto, 2011.
Visconti 1927 = A. Visconti, Una legge feudale di Ottone III esclusa dal capitolare italico, in Reale istituto lombardo di scienze e lettere. Rendiconti, 2nd series, 60, 1927, p. 198-208.
Vita Romualdi = Peter Damian, Vita beati Romualdi, ed. G. Tabacco, Rome, 1957 (Fonti per la Storia d’Italia, 94).
Wangerin 2017 = L. Wangerin, The governance of Ottonian Germany in historiographical perspective, in History Compass, 15, 2017, available online http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/hic3.12367/epdf.
Warner 1999 = D. Warner, Ideals and action in the reign of Otto III, in Journal of Medieval History, 25, 1999, p. 1-18.
Weinfurter 2002 = S. Weinfurter, Heinrich II. Herrscher am Ende der Zeiten, Regensburg, 2002.
Werner 1990 = K.-F. Werner, La légende de saint Alexis : un document sur la religion de la haute noblesse vers l’an mil?, in M. Sot (ed.), Haut Moyen Âge : Culture, éducation et société. Études offertes à Pierre Riché, Nanterre, 1990, p. 531-546.
Wickham 1985 = C. Wickham, Lawyers’ Time: history and memory in tenth- and eleventh-century Italy, in H. Mayr-Harting, R.I. Moore (ed.), Studies in medieval history presented to R.H.C. Davis, London, 1985, p. 53-71.
Wickham 1988 = C. Wickham, The mountains and the city. The Tuscan Appennines in the early Middle Ages, Oxford, 1988.
Wickham 2015a = C. Wickham, Medieval Rome. Stability and crisis of a city, 900-1150, Oxford, 2015.
Wickham 2015b = C. Wickham, Sleepwalking into a new world: the emergence of Italian city communes in the twelfth century, Princeton, 2015.
Wilson 2016 = P. Wilson, The Holy Roman Empire: a thousand years of Europe’s history, London, 2016.
Witt 2011 = R. Witt, The two Latin cultures and the foundation of Renaissance humanism in medieval Italy, Cambridge, 2011.
Wojtowytsch 1991 = M. Wojtowytsch, Die Kanones Heinrici regis: Bemerkungen zur römischen Synode vom Februar 1014, in H. Mordek (ed.), Papsttum, Kirche und Recht im Mittelalter. Festschrift für Horst Fuhrmann zum 65. Geburtstag., Tübingen, 1991, p. 155-168.
Wolter 1988 = H. Wolter, Die Synoden im Reichsgebiet und in Reichsitalien von 916 bis 1056, Paderborn, 1988.