Lo remembre de se, de sa pròpia istòria, d’en primièr amb Lo Poeta es una vaca son los sovenirs personals d’Ives Roqueta que son prepausats coma viatge dins un temps e dins un país pel legeire. Mas lo sovenir es tanben lo remembre collectiu, la memòria comuna qu’a partir de las istòrias personalas fargan amassa l’Istòria granda : es la dinamica de Lengadòc Roge.
1Ives Roqueta conta çò seu, e pren lo partit d’afortir que la vertat es pas lo problèma de la literatura, es que tot çò qu’escriu es seu, ven d’el. Mas subretot considèra tanben que dins sos remembres personals, dins l’individualitat de çò que foguèt per exemple son enfança a el, i se pòt trapar lo comun, l’universal que sap faire sortir lo poeta.
2Çò qu’es aicí es d’en pertot, çò qu’es pas aicí es pas enlòc (Roqueta 1977) nos ditz Ives Roqueta dins son recuèlh de poesia Lo castel dels cans. Aquesta frasa la tornam trapar justament dins la boca d’un dels personatges de Lengadòc Roge coma un leit-motiv.
3Tanben Lengadòc Roge, de l’òbra tota en pròsa d’Ives Roqueta sembla lo roman que mai desvolopa la tematica de la memòria, del remembre a l’encòp individual e collectiu. Plan segur lo libre se presenta primièr coma los memòris del personatge d’Armand Miquèl. Personatge fictiu que la paraula li es donada per contar çò qu’es pas estat contat. A mai la question del rapòrt entre la realitat e la ficcion demòra per Ives Roqueta una question falsa :
Coma ditz Bodon, « Tot es vertat. » Cada causa es vertat e apuèi i a çò autre que deuriá èsser vertat a son torn. (Roqueta, entreten amb l’autor 11/05/08)
4Dempuèi l’Escriveire public : se faire la votz d’aquel que parla pas, dire çò qu’es pas estat dich, escriure per que los mots s’escafen pas es una tissa gaireben obsessionala per Ives Roqueta que benlèu culmina dins Lengadòc Roge.
E es un pauc un d’aquò’s que me ròda dempuèi l’istòria de l’escriveire public : èsser la pluma de lo qu’escriu pas, èsser lo racontaire d’un tipe que raconta pas. (Roqueta, entreten amb l’autor 04/06/09)
5Salvar de l’oblit la paraula, lo passat, la memòria perque cada istòria individuala carreja en ela sa part d’universalitat, aquí lo ròtle de l’escriveire public, lo ròtle qu’Ives Roqueta vòl, el, donar a son escritura amb Lengadòc Roge.
6La memòria necessària a l’escrivan, es tanben indispensabla dins son rapòrt al legeire, dins lo numèro d’Auteurs en scène que li es estat consacrat Ives Roqueta confessa :
Le contact avec le public m’a conduit à penser que tout texte doit pouvoir vibrer résonner en écho dans les mémoires, aller y faire monter ces vagues d’images sans lesquelles il n’y a pas d’émotion. (ed. Lebau 2004, 9)
7Ròtle essencial de la question de la memòria dins la creacion de Lengadòc Roge. La causida de situar la debuta de l’accion de çò qu’èra presentat coma una saga, amb lo còp d’Estat de Loís-Napoleon Bonaparte en 1851 es relacionada a l’enveja de daissar pas disparéisser lo remembre d’aqueles eveniments o puslèu de reviscolar lo remembre desaparegut. Lo sentiment d’Ives Roqueta a prepaus del periòde de 1851 es qu’es un periòde mal conegut, e pasmens un moment important dins l’istòria del País Occitan, un moment que marca lo començament de quicòm. Tanben per Ives Roqueta afortissiá volontièr l’importància qu’un escrivèire se deu de donar al temps passat :
Òm escriu que del passat. Lo futur cal èsser fòls per l’imaginar, nos aparten pas e sai pas s’aparten a qualqun. Lo present, tanlèu qu’es present, cabussa dins lo passat. […] Alara se sovenir, es una de las foncions essenciala de l’òme. Se cal sovenir. E se cal sovenir de son aventura, e se cal sovenir de l’aventura de l’umanitat tala que l’avèm pel cap conoscuda e questionada. (Roqueta, entreten amb l’autor 11/05/08)
8Argerianas publicat un detzenat d’annadas aprèp Lengadòc Roge esclaira l’òbra d’Ives Roqueta sus la question de plaça de la memòria dins l’escritura. Dins aquel raconte de viatge trobam l’illustracion d’aqueste sentiment que la memòria es necessària e mai per l’escriveire, indispensabla. Los passatges introspectius que son nombroses dins lo libre permeton de fargar una grasilha de lectura per una melhora compreneson dels enjòcs de l’òbra tota d’Ives Roqueta e lo biais de l’escrivan de pensar e realizar son prètzfach :
Mon trabalh d’escritura es pas estat jamai qu’un trabalh sus l’òrle, l’escruma dels sovenirs. (Roqueta 1994, 51)
D’acostumada tòrni de mos viatges, luènches o pròches amb un cargament de cartas postalas […] Ajudan al sovenir. A partir de l’imatge m’arriba de poder tirar suls fialses d’una memòria, infidèla e malsegura, de recompausar un moment, una orada, de retrobar un fum de detalh materials, emai de visatges que cresiái pas solament los aver enregistrats. (Roqueta 1994, 52)
9Vesèm aital l’escriveire se pensar coma un fargaire de sovenir, un trabalhador de la memòria, que cava dins sa mementa per tornar bastir sul papièr. Se poiriá benlèu pensar que mai luènh qu’Argerianas, granda part de l’escritura d’Ives Roqueta foguèt aital pensada coma un trabalh sus « l’escruma dels sovenirs ».
10Lo simbòl que çò que pòt representar la memòria en cò d’Ives Roqueta lo traparem dins un moment fòrt del raconte d’Argerianas. Ives Roqueta amb d’autres escrivans, franceses e argerians, que son recampats en Argeria, se’n va un vèspre veire lo cementèri de la vila de Zeraïdi ont se tròban.
11Aquel cementèri francès es estat profanat, destrusit e abocinat a la fin de la guèrra d’Argeria. L’autor ne fa un retrach d’una espantosa beutat ont l’orror de la violéncia de las profanacions sistematicas es denonciada, mas ont podèm entreveire a travèrs aquela pintura l’imatge metaforic de çò qu’es la memòria. La tablèu dispausa dins aquel cementèri de las parets arroinadas, de falguièiras, d’arronzes, d’èrbas salvatjas e vivas, una granda crotz de fonta negra e rovilhada qu’es la sola a èsser pas estada derrabada, de lausas esclafadas, abocinadas, aneientidas, que cap es pas demorada entièira, puèi los bocins, lausas e croses totes recobèrts e entrepegats dins una meteissa dala de ciment que venguèt barrar los traucs del cavòts e recobrir totas las tombas d’una soleta capa ont foguèron pegats, entremesclats los tròces de lausas. Imatge fòrt e potent ont los noms e las datas inscrichas sus las lausas desaparéisson, dins un grand puzzle macabre, mas ont un arglantièr enòrme plega pasmens jos sas flors. Aquel tablèu grèu e prigond que trobam en posicion exactament centrala dins lo raconte d’Argerianas, nos presenta a travèrs d’un imatge vist e d’emocions viscudas per l’autor, çò que poiriá èsser la memòria en cò Ives Roqueta.
12Un sant fum de bocins de vidas del monde tot, agropat dins una sola dala, jos l’autoritat dels aujòls, dels mòrts entremièg la beutat salvatja de las falguièiras e l’esperança amb las flors d’arglanièrs. Los mòrts, aital designats, son omnipresents dins la poesia d’Ives Roqueta e dins sos escriches coma los companhs necessaris de la creacion literària :
Dempuèi totjorn, lo que son mestièr es d’escriure sa plaça es al mièg dels mòrts. (Roqueta, 1989)
Se poiriá longament desvolopar aquesta question de la plaça de la memòria a travèrs tota la produccion en pròsa d’Ives Roqueta, e lo diptic de l’Ordinari del monde permetriá sens cap de dobtes de cavar mai prigondament aqueste subjècte. Tornam ça que la a Lengadòc Roge per assajar de veire quina memòria se bastís aquí. Un autor que s’acara al genre del roman istoric causís d’esclairar un temps de l’istòria.
13De segur s’agís de fargar amb la literatura un otís de memòria que vendriá contar una istòria e tanben solide contar l’Istòria. Lo motor essencial de la creacion d’aquel roman sembla de segur de residir dins la trama prevista per l’ensemble d’aquela òbra. A la basa del projècte d’escritura sembla de se trapar aquela idèa del primièr roman socialista occitan (Roqueta 1977). La volontat de reunir jos una sola entitat literària d’eveniments màgers per l’Istòria d’Occitània e per l’Istòria del moviment socialista — per servar la formula que Roqueta presenta a mòda de galejada dins Lo trabalh de las mans — sembla prigondament ligada a la naissença de Lengadòc Roge.
14A travèrs las evolucions del personatge central, Armand Miquèl, al fial dels eveniments, se serián vistas tanben las evolucions e los cambiaments d’un país e de las mentalitats de sas gents dins lo passatge d’una societat a una autra, d’un sègle a un autre, dins un periòde ont los tremolums politics, economics e social foguèron enòrmes. La causida d’escritura se ven plaçar tanben per Ives Roqueta dins aquel projècte d’un larg raconte d’un periòde estraordinàriament dense en moments istorics decisius dins l’Istòria del pòble en Lengadòc :
Quand pensèri qu’un mème òme podiá aver viscut en plena enfança 1851 e qu’en 20, podiá èsser vièlh mas pas mòrt, me soi dich que podia èsser amusant de butar aquò. […] Mas pensavi qu’èra una causa fantastica que dins l’istòria d’aquel país a aquel moment, òm poguèsse aver aquò. (Roqueta, entreten amb l’autor 11/05/08)
15Podèm veire a l’origina de tota motivacion per l’escritura de Lengadòc Roge, la volontat de contar dins una òbra literària que seriá d’inspiracion a l’encòp occitanista e socialista, d’eveniments que son per Ives Roqueta importants per l’Istòria e la memòria d’un pòble d’Òc e evidentament d’un pòble Roge.
16Mas o sabèm ça que la, del projècte tal coma èra estat pensat ne poirem veire qu’aqueste tròç “Los Enfants de la Bona” primièra partida de la saga Lengadòc Roge que veirà pas jamai lo jorn.
17La saga de Lengadòc Roge nos conta doncas l’annada 1851 jos la segonda Republica. Nascuda de la revolucion de febrièr de 1848, aquela Republica foguèt dins un primièr temps un grand moment d’esperança per las classas popularas amb l’introduccion del sufragi universal, la liberalizacion del regime de la premsa que premetèt una difusion melhora de las idèas rojas, la creacion dels talhièrs nacionals. Pasmens lo primièr volum comença al moment que lo regim es en tren de cabuçar dins l’autoritarisme. Los personatges del band republican abans lo moment del còp d’Estat son mostrats coma partetjats entre l’espèr d’un cambiament qu’arribariá en 1852 siá amb las eleccions presidencialas, siá d’un autre biais, e d’un autre costat la crenta que lo poder venga encara mai autoritari e repressiu.
18D’un autre costat, fixar la debuta de la saga Lengadòc Roge al moment del còp d’Estat de Bonaparte èra tanben metre lo roman jol signe de la resisténcia. Los moviments populars que se manifestèron notadament en Lengadòc a l’anóncia de la novèla de la dissolucion de l’amassada pel Prince-President, foguèron pas de moviments purament revolucionaris, mas efectivament de moviments de resisténcia.
19Lo primièr moviment istoric evocat dins Lengadòc Roge es aital un moment d’insureccion per la defensa de l’òrdre establit mai que non pas una revolucion. Sembla qu’aquela dimension aguèsse agut son importància e lo fach que lo moviment siá en granda part legalista e prenga la defensa de la Republica en conformitat amb los articles 68 e 110 de la Constitucion de 1848 que balhan coma dever al pòble de defendre la Republica es essencial. Lo mond, tal que los vesèm dins Los enfants de la Bona, se son batuts en mai del combat per la defensa la Republica tala coma èra, per la possibilitat que semblava portar en ela aquesta Republica de menar a l’aveniment de La Bona. Aquela istòria es aital presentada coma l’istòria d’un espèr assassinat.
20Efectivament es de notar qu’aquel moment de la resisténcia al còp d’Estat de Bonaparte en 1851 ont començan las aventuras d’Armand Miquèl constituís istoricament una desfacha pel pòble. Aquela desfacha serà seguida dins lo raconte dels autres moviments istorics per çò que se pòt considerar coma d’autras desfachas per las classas popularas e per Occitània. Pasmens aquel moment constituís tanben tant pel país Occitan coma pel moviment obrièr la naissença de quicòm.
Dins la seguida d’eveniments istorics previstes dins l’arquitectura de Lengadòc Roge, es segur que la Resisténcia al còp d’Estat de Bonaparte en 1851 es pas l’eveniment istoric mai conegut, nimai mai famós en cò del public occitan. 1907 e Marcelin Albèrt, la Comuna de Narbona cantats per Claudi Marti, constituisson de periòdes mai familhièrs per un legeire occitan de mercés notadament al trabalh de vulgarizacion efectuat pels cantaires de la nòva cançon occitana. Ça que la, 1851 es pas tanpauc completament escafat e d’unes trabalhs de l’istoriagrafia occitana o quitament occitanista de la annadas 1970/1980 botèron en lutz aqueste periòde :
21Amb la segonda Republica e la resisténcia al còp d’Estat de 1851 nais una Occitània Roja. L’idèa es defenduda per tres obratges de las annadas 70-80 : 700 ans de révoltes occitanes de Gérard De Sède, Histoire d’Occitanie de la còla constituida per Lafont e Armengaud e Descolonisar l’istòria occitana de Joan Larzac.
22Dins son trabalh de compilacion del eveniments istorics en Occitània e son trabalh de critic de l’istoriografia francesa, Joan Larzac porgís una vision del periòde qu’es essencialament centrada sus la tematica de la revòlta.
Les révoltes occitanes de décembre 1851 signent ainsi l’acte de naissance de ce « Midi Rouge » aux traits profondément originaux qui, depuis lors, s’est si souvent affirmé, dans les luttes populaires comme dans les urnes. (De Sède 1982)
23La resisténcia al còp d’Estat del 2 de decembre dins l’Histoire de l’Occitanie d’Armengaud e Lafont es estudiada per departament e per region. I vesèm las mapas electoralas e subretot la mapa del moviment de resisténcia al còp d’Estat qu’efectivament marca un contraste pron net entre la part occitanofòna de França e lo demai del país.
Sur les 9 départements insurgés […], 8 sont occitans. Sur les 22 départements où des troubles se sont produits 16 sont occitans.
(De Sède 1982)
24Los grands fogals de l’insureccion en Occitània tal coma son presentats aquí son Gèrs e Òlt-e-Garona, la part Oest d’Eraut, e mai que mai Provença amb Var. L’accent es metut sus la disproporcion de la repression sanguinosa dels insurgents amb lo detalh de las arrestacions e deportacions dins los departaments mai trebolats e l’article s’acaba sus la precision que los insurgents :
[…] voulaient non seulement combatre le coup d’Etat les armes à la main, mais aussi instaurer la République démocratique et sociale. (De Sède 1982, 742)
25Amb d’apròchis diferents cadun d’aqueles tres obratges demòra restacat a una pensada clarament d’esquèrra e l’agach donat sul passat del país d’Òc, porgís dins cada cas una vision partisana de la memòria occitana. Dins lo trabalh de reconstruccion d’un passat escafat de la consciéncia collectiva occitana — per tant qu’aquela consciéncia existiguèsse — l’insurreccion, civica per la defensa de la Constitucion o revolucionària per l’aveniment de la Republica sociala, ocupa una part non negligibla dins aquela istoriografia occitana e se situa aital pas talament luènh del projècte de Lengadòc Roge d’Ives Roqueta ont 1851 es la debuta per Occitània e pel pòble de quicòm de novèl que passa per lo refús de çò impausat per la fòrça.
26Se vei doncas que, sens èsser un temps istoric propiament popular, la segonda Republica e 1851 son pas totalament absents del trabalhs de recèrcas del monde occitan de las annadas 1980. Mas per aquò, degun poiriá pas afortir que fagan partida d’una memòria collectiva occitana.
Lo trabalh de l’escriveire es pas pr’aquò lo de l’istorian e per contar l’Istòria "Roja e Occitana" Roqueta deu trabalhar la materia viva dels personatges e dels eveniments. L’escriveire vòl a l’encòp faire descobrir al pòble d’òc una istòria qu’es seuna e faire que la se pòsca apoderar. S’agís pas trabalhar sus d’estatisticas nimai de cronologias estrachas mas de rendre viu un periòde, de lo rendre versemblable al legeire e de faire qu’aqueste periòde entre en ressonància amb las memòrias dels legeires. Per assajar de capitar aquela escomesa Ives Roqueta pren lo partit d’apuejar son raconte un temps fòrt lo carnaval de Capestanh qu’ocupa en volum una plaça plan importanta dins Lengadòc Roge e que probablament poirà trobar resson dins l’imaginari de son lectorat.
27Lo capítol segond dels Enfants de la Bona es lo raconte de la jornada del dimècres de la cendras de 1851 dins lo vilatge de Capestanh. Titolat « Lo dimècres de las cendras » aqueste capítol d’un cinquantenat de paginas marca vertadièrament la debuta de la novèla. Es long e pr’aquò tota l’accion se debana en un sol luòc, en un solet jorn. Presenta una jornada excepcionala d’aquel vilatge país-bassòl a travèrs l’agach del personatge-narrator Armand Miquèl qu’a dotze ans a aquel moment.
28La fèsta del Carnaval tala coma la descriu Ives Roqueta es una fèsta populara inscricha dins una larga tradicion occitana. Se debana segon de rituals establits ont los membres del vilatge segon lor estatut jògan de ròtles precises.
29Lo Carnaval de Capestanh es tanben benlèu un pretèxte per l’autor de descriure una societat viva e conviviala e de dreiçar lo retrach d’una fèsta tipicament occitana a un moment ont dins las annadas 1980 son a se reviscolar un pauc d’en pertot en Occitània las fèstas de Carnaval. A l’epòca ont foguèt publicat Lengadòc Roge, en 1984, en granda part jos l’impulsion del moviment occitanista, se reapropriava un pauc d’en pertot, tant dins los vilatges coma dins las vilas, la fèsta populara tradicionala del Carnaval per ne faire un moment important de convivialitat, d’escambi e de divertiment. Parla d’un Carnaval es s’adreiçar a un legeire occitan e li parlar de quicòm que coneis, qu’a viscut e que li es pròche quitament se l’accion del raconte se passèt un sègle e mièg abans.
Dans les années 1965 et surtout après 1968, la fête languedocienne prend un nouveau départ. Un peu partout, d’anciens carnavals renaissent, l’infantilisation des masques ne s’impose plus, la jeunesse et les anciens, ensemble, surmontent la honte e retrouvent plaisir à la mascarade […].Si le carnaval n’a pas encore reconquis tout son ancien territoire, rares sont les lieux où quelques activistes ne complotent pas son retour. (Fabre 1977)
30A Tolosa, per exemple, un grand Carnaval popular se tòrna organizar a comptar de 1981 e capita de recampar en 1984 fins 150 000 personas (Sicre 1984) per las carrièras de la ciutat mondina. Podèm veire dins aqueste capítol tanben un omenatge a las practicas festivas popularas occitanas. Efectivament lo Carnaval, tal coma es pintrat aquí, sembla de tornar prene dins son debanament d’elements eiçuts de diferentas fèstas tradicionalas de diferents vilatges de Lengadòc e d’Avairon.
31A travèrs la pintura que fa Roqueta d’un eveniment tradicional, nos mòstra lo sens que balha a la tradicion. Aital Roqueta afirma dins lo retrach que fa del carnaval de Capestanh l’importància de sacralizar pas la tradicion, coma o explicava :
Cerqui totjorn a çò que lo folclòre siague pesuc de contegut filosofic s’òm vol, o en tot cas de pensada o d’imaginari, e non pas una reproduccion d’un modèl que seriá talament preciós. (Roqueta, entreten amb l’autor 11/05/08)
32De son Carnaval de Capestanh dins Lengadòc Roge, Roqueta fa un viatge dins las tradicions carnavalencas e festivas occitanas, non pas coma un catalòg mas coma un biais de crear d’adesion en cò del legeire.
33Se debana pel Dimècres de las Cendras, qu’es teoricament un jorn de june ont dins la tradicion catolica se manja pas de carn. Per provocacion anticlericala e benlèu tanben per tradicion carnavalenca los òmes del vilatge, joves, vièlhs e mai que mai maridats de l’annada s’en van manjar publicament a la terrassa de l’albèrga carn rostida e carniflalha. La quita etimologia del mot carnaval, del latin CARNE VALE (Heers 1984, 224) marca los darrièrs jorns per manjar de carn, beure e se divertir abans lo periòde de Carèsme amb sos junes, sas abstinéncias e sas constrenchas.
34Es doncas normal que pels carnavalejaires aquel Dimècres de la Cendras siá jorn de bombància. Dins la tradicion carnavalenca occitana, la mangiscla occupa una plaça essenciala, mai que mai per çò qu’es del pòrc coma per exemple pel Carnaval de Carcassona, se passejan penjats a la cima d’un pal salcissòts, salcissa e carniflalha de tota mena. Dins totas las transgressions que permet carnaval, l’abús de mangiscla e de beguda es benlèu lo mai representatiu. Dins la tradicion literària occitana, d’autors coma Godolin o Augièr Galhard joslinhèron plan dins lors òbras l’importància essenciala del manjar dins lo temps de Carnaval.
35La jornada de fèsta comença tre lo matin a la sortida de la messa onte los joves del vilatge, los uns travestits en monges e mascarats de negre, los autres en camisa de nuèch e enfarinats (la descripcion dels vestits es pas sens remembrar lo debanament de la bufatièira dins d’unes endreches) secutan a bèlas manadas de cendras escampadas, femnas e òmes venguts escotar lo presic. La diferenciacion pel costume d’aqueles dos gropes de jovents remembra dins la tradicion del carnaval de Limós l’oposicion entre fecas e godils. Los fecas estent los menaires, vestit del blanc costume del molinièr pron cande dins son ensemble, e los godilhs lo demai mascarats d’un biais liure e fantasieirós.
36Aprèp lo dinnar, los joves fan lo sarrabastal pel vilatge al son de la musica, totjorn presentats en doas bandas l’una en blanc l’autra en negre, pòrtan de balajas de ginèstas que chimpan dins los fumarièrs abans de las fretar jol morre dels badaires. Aquel aspècte escatologic de la fèsta es pas sens remembrar lo carnaval de Cornonterral ont s’acaran blancs e palhasses dins una batèsta de raca e de pissanha.
37Los joves passan puèi dins los ostals ont quistan en cò dels estatjants monedas e uòus coma se fasiá dins fòrces vilatges de Roergue quand los joves, sovent los conscriches qu’aprestavan la fèsta votiva anavan quistar moneda e mangiscla en cò dels estatjants. Òm pòt rescontrar de racontes sus aquelas menas de practicas dins los testimoniatges accampats per C.P. Bedel dins los obratges de la colleccion AL CANTON (Bedel 2002), mai que mai dins los libres que concernisson lo país de Sud-Avairon.
38Aquesta practica de la retribucion festiva, quista o mena d’impòst en mangiscla e en moneda pels joves al moment de la fèsta, sembla d’èsser tanben plan presenta dins los vilatges de la Nauta Valada d’Auda ont los joves carnavalejaires vestits de camisas de nuèch van quèrre pels ostals, uòus, carnsalada, botelhas e moneda (Fabre, Camberoque 1977, 32). De passatge pels ostals n’aprofièchan per furgar d’en pertot per veire se cap de filha seriá pas resconduda dins un canton.
39La fèsta contunha puèi un pauc mai tard dins lo vèspre amb l’arribada del cortègi dels òmes maridats amb a lor cap Simon Miquèl desguisat en curat ventabofòla, mascarat de vèrd e jaune. Los costumes colorats dels carnavalejaires e lors caras pintradas a otrança lèvan un pauc de versemblança al tablèu e semblan un briconèl anacronics, pr’amor que seriá pauc probable qu’al sègle xix, un bracièr jornalièr fasquèsse de despensas costosas per una fèsta de Carnaval.
40Ça que la malgrat l’exageracion dins la qualitat dels costumes, la preséncia d’un curat de la sotana mirgalhada en cap de fila del Carnaval e de jovents nombroses mascarats en monges marca un èime satiric anticlerical prigondament ancorat dins la tradicion carnavalenca. S’agís aquí d’un aspècte caracteristic dels carnavals dels sègles passats desapareguts dins los carnavals del sègle xx :
Les carnavals de villages aux xviiie et xixe siècles, dans le Biterrois surtout, sont aussi de magnifiques parodies, vestimentaires, gestuelles et linguistiques du pouvoir clérical ; cet axe-là a presque disparu. (Fabre, Camberoque 1977, 137)
41Los diferents grops de carnavalejaires se recampan sul plan de Sant-Estève. Es de notar que dins lo Carnaval de Capestanh tal coma lo pintra Ives Roqueta, los grops d’òmes segon lors atges e lor estatuts son cargats de missions especificas precisas dins lo debanament de la fèsta. Efectivament se pòdon destriar dins aquel tablèu al mens tres grops que tornam sovent trapar dins las tradicions festivas de Lengadòc bàs e de sud Avairon : los joves, los novèls maridats e los òmes.
42A travèrs la descripcion d’aquel Carnaval revolucionari de Capestanh de 1851, Ives Roqueta ofrís tanben un panoramà de las practicas carnavalencas e festivas lengadocianas. A partir de las practicas carnavalencas de l’espaci lengadocian ne fa una sintèsi dins aquela compilacion plena de vam. Tot çò que la tradicion fèstiva populara poguèt produsir en País d’Òc de mai viu e de mai gaujós pren tot son sens e tota sa prigondor dins l’associacion que fa Ives Roqueta entre carnaval e contestacion. S’agís d’illustrar un sentiment partejat que per Carnaval fèsta e politica sovent son associats :
La lutte commence dans le rire, affirme ensuite sa force, tranquille ou violente, et s’achève dans le feu. (Fabre, Camberoque 1977, 176)
43Mas subretot aicí, Ives Roqueta fa viure al legeire un eveniment que coneis. Ancora son raconta dins la fèsta populara que trapa immancablament un resson per un legeire de 1984. Lo Carnaval de Capestanh de 1851 es un fach istoric, (Ferras 1971) que degun probablament a pas dins sa memòria qu’a tanpauc pas impregnat cap d’imaginari nimai de memòria collectiva. Los Carnavals occitans de la Segonda Republica foguèron largament oblidats per la populacion del país d’òc mas foguèron pr’aquò lo temps d’una revòlta festiva. La fèsta del carnaval de Capestanh participa de tot un moviment de manifestacions popularas a tonalitat politica roja. Pertot la repression que patiràn los carnavalejaires roges serà tan disproporcionada coma lo mòstra Ives Roqueta dins Lengadòc Roge amb la condemnacion de Simon Miquèl.
44Roqueta capita amb lo raconte del seu Carnaval de faire d’aqueste temps istoric e de la dinamica que pòrta un temps que pòt parlar a un legeire occitan eventual. En tot trabalhar a desvolopar un raconte que met en scèna un grand nombre de personatges a l’entorn de l’eròi Armand Miquèl, fa tanben acte de pedagogia en volent explicar e explicitar un temps istoric non pas desconegut mas pas gaire popular pr’aquò. En s’apuejant sus çò que podiá trobar resson per legeire recebent Lengadòc Roge dins las annadas 80 al moment de sa publicacion reviscòla un passat escafat e tracha de lo faire dintrar dins una memòria que demòra per el una idèa indissociabla de l’acte d’escritura.
Flux RSS
