Navigation – Plan du site

AccueilNuméros135LibrairiePhilippe Collin en Sébastien Goet...

Librairie

Philippe Collin en Sébastien Goethals. “Het Vaderland van de Gebroeders Werner

Brecht Capiau
p. 117-119
Référence(s) :

Philippe Collin en Sébastien Goethals. Het Vaderland van de Gebroeders Werner. Genk: Uitgeverij Daedalus, 2021, 152 p.

Texte intégral

Philippe Collin en Sébastien Goethals. “Het Vaderland van de Gebroeders Werner

Philippe Collin en Sébastien Goethals. “Het Vaderland van de Gebroeders Werner”

1‘Voetbal is oorlog’. Het is zo’n typische uitspraak die te pas en te onpas gebruikt wordt in de sportmedia om het belang van een match of het hooliganisme dat tijdens en na een belangrijke match het voetbalgebeuren ontsiert, te benadrukken. In uitzonderlijke gevallen is voetbal zelfs een clash tussen twee tegenovergestelde ideologieën. De wedstrijd tussen Oost-Duitsland en West-Duitsland op tweeëntwintig juni 1974 in het Volksparkstadion in Hamburg was er zo een. Winst of verlies kon immers de ideologie van de ander een boost geven of in twijfel trekken. Dit gegeven was koren op de molen voor het stripauteursduo Philippe Colin en Sébastien Goethals die na De Reis van Marcel Grob opnieuw inzoomen op een belangrijk hoofdstuk in de Duitse (sport)geschiedenis.

2Beide heren beseffen dat ze een gouden formule in handen hebben en om die reden is dit album op stilistisch vlak eerder een variatie op het thema. Op de cover van Het Vaderland van de Gebroeders Werner zien we opnieuw enkele tientallen mensen die met hun rug naar de lezer staan. In tegenstelling tot De Reis van Marcel Grob, waar de lezer niet kan zien waar de troepen naartoe marcheren omdat het beeld wordt begrensd door het formaat van het album, weten we hier wel waar al deze mensen naar kijken: de grasmat van een voetbalstadion. Te midden van deze menigte staan de Gebroeders Werner, die net als het hoofdpersonage van De Reis van Marcel Grob met een speciaal glans- en coatinglaagje worden aangeduid. Zij houden angstvallig de bonte verzameling mensen in de gaten. Konrad Werner kijkt echter recht voor zich uit, terwijl Andreas naar links kijkt. Hun ‘eenheid’ is slechts een façade, de neuzen staan letterlijk en figuurlijk niet in dezelfde richting. Deze cover maakt meteen op subtiele wijze duidelijk dat beide broers een andere lotsbestemming tegemoet zullen gaan.

3Op narratief vlak kiezen Collin en Goethals echter voor een compleet nieuwe invalshoek. Deze keer heeft het verhaal geen expliciete biografische trekjes, maar gaan de auteurs voor een mix van historische en fictieve personages die niettemin treffend worden getypeerd. In het begin van het album maken we kennis met Konrad en Andreas Werner, twee Joodse oorlogswezen die in mei 1945 tussen het puin van een gevallen Berlijn hun geluk zoeken. Ze ontvluchten de oorlogsellende door met paard en kar te liften naar Leipzig. Tijdens de tocht spreken ze met een gewonde Duitse Wehrmachtsoldaat die hen erop wijst dat een broer hebben het ‘belangrijkste’ is in het leven. De verwijzing naar ‘broederschap’ in zowel de politieke als de intermenselijke relaties is een leidmotief dat we voortdurend zullen tegenkomen in het album. Hierna krijgen we een eerste flashforward naar 1953. De gebroeders Werner zijn in Leipzig al acht jaar onder de radar kunnen blijven, maar dat zal helaas niet blijven duren. Als Konrad voor de zieke Andreas aspirines gaat halen in de lokale apotheek, loopt hij recht in de armen van de Stasi. In de gevangenis van Leipzig ontmoet hij kolonel Gronau die hem voor de keuze stelt: of hij sluit zich aan bij de Stasi of zijn broer Andreas komt terecht in een tuchtschool in Polen. Uiteindelijk worden beide broers ingelijfd bij de Stasi. De periode bij de Stasi wikkelen de auteurs met enkele flashforwards nogal snel af. Het zou interessant geweest zijn als je als lezer iets meer te weten was gekomen over de indoctrinatietechnieken die deze beruchte veiligheidsdienst gebruikte om zijn pupillen aan zich te binden. Niettemin schemert er hier en daar iets door. Zo speelt kolonel Gronau maar al te gretig in op het feit dat de Joodse broers Werner ‘martelaars zijn van het nazisme’. Hun ouders wreken, is dan ook de hoofdreden waarom de twee zich hebben aangesloten bij de Stasi. Een heftige discussie tussen de broers hierover volgt als de twee aanwezig zijn bij de plechtige opening van het gedenkteken van Ravensbrück. Andreas ergert zich aan het feit dat er in de hoogdravende speech van Gronau amper sprake is van de Joodse slachtoffers, maar des te meer van de communistische verzetsstrijders die er gevallen zijn. Konrad veegt dit van tafel en argumenteert dat de DDR juist komaf wil maken met rang, stand en ras. Het volk is één en ondeelbaar en streeft naar het proletarisch internationalisme. Dit schisma in denkwijze zorgt er uiteindelijk voor dat de twee uit elkaar worden gehaald. Konrad wordt als spion naar het Westen gestuurd, Andreas gaat naar Kiev om een opleiding tot sportkinesist te volgen. Hierna volgt de langste flashforward in het album en komen we terecht in het jaar 1974 waar beide broers betrokken raken in de sportieve perikelen rond de FIFA- Wereldbeker van dat jaar.

4In dit deel, dat grofweg honderd bladzijden beslaat, tonen Goethals en Collin nog maar eens waar ze echt goed in zijn: een historisch fresco schilderen dat stevig onderbouwd is door research. Zo slagen ze erin om in korte, kernachtige scènes de belangen die er spelen bij zowel de BRD als de DDR raak te schetsen. Bij de West-Duitse ploeg zet de ‘linkse’ Paul Breitner door zijn houding zichzelf buitenspel. Hij hekelt openlijk het beleid van de Bundesliga tijdens de FIFA- Wereldbeker van 1974 en oogst daar bijzonder weinig lof mee bij medespeler Franz ‘Der Kaiser’ Beckenbauer. Bij de Oost-Duitse ploeg moeten ze dan weer met heel andere problemen afrekenen. Hoe zorgen ze er immers voor dat hun jonge spelers niet vallen voor de verlokkingen van het ‘kapitalistische’ Westen? Vooral Jürgen Sparwasser loopt hierbij in de kijker. Hij geeft openlijk aan Andreas, die ondertussen kinesist is van het Oost-Duitse team, toe dat hij vooral het tripje naar het Westen leuk vindt en minder de wedstrijd. Ondertussen lopen de spanningen tussen Konrad en Andreas verder op. Konrad is nog altijd een trouwe partijsoldaat terwijl Andreas zich langzaam maar zeker wil losmaken van de DDR. Een keuze, die verstrekkende gevolgen zal hebben, dringt zich op.

5De auteurs hebben er opnieuw voor gekozen om een historisch dossier toe te voegen aan hun album. Deze keer mag Fabien Archambault, historicus en docent aan de universiteit van Limoges, de honneurs waarnemen. In een dossier van een tiental pagina’s gaat hij in op tal van thema’s van zowel sociale (het probleem van de ‘Wolfskinder’), sportieve (de ontwikkeling van het voetbal in de BRD en de DDR) als politieke aard (Aktion ‘Leder’ tijdens de FIFA-Wereldbeker van 1974). Hij koppelt daarbij regelmatig terug naar gebeurtenissen die in het stripalbum plaatsvinden. Zo worden we als lezer nog maar eens met onze neus op de feiten gedrukt dat het historisch fresco dat Collin en Goethals schilderen niet alleen goed onderbouwd en dramatisch meeslepend is, maar ook ronduit indrukwekkend. Het belang van de ‘historische’ voetbalwedstrijd tussen de DDR en de BRD blijkt retrospectief gezien nogal mee te vallen. Oost-Duitsland won met 1-0 tegen aartsrivaal West-Duitsland en boekte hiermee een belangrijke ‘ideologische’ overwinning. Niettemin ging de Oost-Duitse ploeg in de volgende ronde al snel onderuit tegen het veel sterkere Brazilië. De prijzen worden zoals altijd aan de meet uitgereikt en uiteindelijk mocht West-Duitsland de Wereldbeker in de lucht steken. Ondertussen zijn er wel levens verwoest en carrières gebroken zoals Het Vaderland van de Gebroeders Werner treffend aantoont.

6Het Vaderland van de Gebroeders Werner kwam uit in oktober 2021. In februari 2022 viel Rusland Oekraïne binnen. Als gevolg hiervan verbande de UEFA de Russische teams uit elke internationale voetbalcompetitie. Wellicht kijken Sébastien Goethals en Philippe Collin vandaag vreemd op dat uitgerekend hun verhaal over een broedertwist tijdens de FIFA-Wereldbeker van 1974, in 2022 zo’n relevantie zou hebben. Is de spanning op politiek vlak tussen Rusland en Oekraïne immers ook niet ergens een broedertwist? In welke context je het ook bekijkt, voetbal zal altijd een beetje oorlog zijn. Wij zijn in iedere geval benieuwd of Collin en Goethals, die op korte tijd zijn uitgegroeid tot Europese striptoppers, een hattrick zullen scoren met hun derde album als duo.

Haut de page

Table des illustrations

Titre Philippe Collin en Sébastien Goethals. “Het Vaderland van de Gebroeders Werner
URL http://journals.openedition.org/temoigner/docannexe/image/11565/img-1.jpg
Fichier image/jpeg, 767k
Haut de page

Pour citer cet article

Référence papier

Brecht Capiau, « Philippe Collin en Sébastien Goethals. “Het Vaderland van de Gebroeders Werner »Témoigner. Entre histoire et mémoire, 135 | 2022, 117-119.

Référence électronique

Brecht Capiau, « Philippe Collin en Sébastien Goethals. “Het Vaderland van de Gebroeders Werner »Témoigner. Entre histoire et mémoire [En ligne], 135 | 2022, mis en ligne le 27 avril 2023, consulté le 28 mars 2024. URL : http://journals.openedition.org/temoigner/11565 ; DOI : https://doi.org/10.4000/temoigner.11565

Haut de page

Auteur

Brecht Capiau

Articles du même auteur

Haut de page

Droits d’auteur

Le texte et les autres éléments (illustrations, fichiers annexes importés), sont « Tous droits réservés », sauf mention contraire.

Haut de page
Rechercher dans OpenEdition Search

Vous allez être redirigé vers OpenEdition Search